Những năm gần đây, xu hướng mở rộng sản xuất nông nghiệp hữu cơ đang dần phát triển nhanh chóng tại Việt Nam. Xã Lâm San, huyện Cẩm Mỹ là địa phương có diện tích tiêu canh tác theo tiêu chuẩn hữu cơ và là địa phương đầu tiên ở Đồng Nai có hồ tiêu đạt chuẩn xuất khẩu đi thị trường Châu Âu. Đây là một trong những hướng đi đúng, hiệu quả và bền vững của nhiều nông dân hiện nay.
Là một trong những hộ canh tác tiêu lâu đời tại xã Lâm San, huyện Cẩm Mỹ. Nhiều năm trước anh Phạm Xuân Hoàn hoàn chú yếu canh tác tập trung vào vấn đề năng suất. Khi cây hồ tiêu đứng trước giai đoạn khó khăn về giá cả, nhiều nông dân thay đổi cây trồng hay hạn chế việc đầu tư vào vườn. Anh Hoàn lại chuyển dần qua sản xuất tiêu hữu cơ, sử dụng các loại phân chuồng hoai mục, các chế phẩm sinh học để tạo ra các sản phẩm đáp ứng tiêu chuẩn thị trường, hướng tới đưa hạt tiêu xuất ngoại. Sau nhiều năm canh tác vườn hồ tiêu của anh, mới trồng có, cũ có đã chuyển dần qua sản xuất tiêu hữu cơ.
Anh Phạm Xuân Hoàn, Nông dân trồng hồ tiêu, xã Lâm San, huyện Cẩm Mỹ cho hay, bắt đầu chuyển đổi sản xuất từ hóa học sang hữu cơ là cả một quá trình. Phân hóa học thì chỉ tốt được ban đầu được 1 - 2 năm. Năm thứ 3 - 4 cằn cổi trở lại, cây bắt đầu suy giảm mạnh, năng suất thấp. Khi chuyển qua phân hữu cơ, mình bỏ phân dê, phân gà, nói chung phân chuồng là được ủ khoảng nửa năm rồi bỏ Tricodepma cho chết vi khuẩn rồi mình bón, lấp được càng tốt, không mình bỏ quanh gốc cho nó phân hủy.
Anh Hoàn bón phân hữu cơ để cây phát triển khỏe mạnh, cho năng suất đạt cao
Cùng nhau thay đổi, nhiều nông dân đã hình thành thói quen, chuyển hướng canh tác để mang lại hiệu quả. Bà Đỗ Thị Vương, hộ trồng tiêu xã Lâm San chia sẻ, trước đây khi vườn tiêu xuất hiện bệnh, người trồng tiêu sẽ mua các loại thuốc bảo vệ thực vật về phun xịt. Cỏ nhiều, cũng xịt thuốc hoá học. Các loại phân hoá học cũng liên tục được bón cho cây. Đây là cách trồng tiêu được nhiều nhà vườn áp dụng, rất dễ khiến cây bị cằn cỗi, chống chọi sâu bệnh kém. Với cách trồng tiêu hữu cơ, người trồng hoàn toàn chăm sóc cây bằng quy trình phòng ngừa dịch hại tổng hợp, sử dụng phân hữu cơ hoai mục và chế phẩm IMO. Nhờ đó, chi phí đầu tư sẽ chỉ còn 30 triệu đồng/ha/năm, thấp hơn 1 nữa số tiền so với cách trồng truyền thống. Năng suất cũng đạt cao, từ 2,2 đến 2,5 tấn/ha
Bà Đỗ Thị Vương, Nông dân trồng hồ tiêu, xã Lâm San, huyện Cẩm Mỹ chia sẻ thêm, thích cây tiêu nên tôi vẫn giữ cây tiêu. Thời điểm đó giá tiêu xuống thấp, nông dân trồng không có lời vì phân bón tăng cao. Gia đình tôi chuyển sang trồng hữu cơ, mình mua phân chuồng được 6 -7 tháng mình mới bón cho cây. Cỏ thì dùng máy phát làm sạch, không sử dụng thuốc bảo vệ thực vật.
Thay vì sử dụng thuốc cỏ xịt, nông dân sử dụng mát phát cỏ để làm sạch vườn
Giá cả của tiêu đạt chuẩn xuất khẩu luôn được doanh nghiệp HTX thu mua cao hơn giá thị trường từ 20 đến 30%, có thời điểm cao hơn gần 40%. Áp dụng quy trình trồng hữu cơ thực ra không hề quá khó đối với chủ vườn. Tuy nhiên, hiện nay, xã Lâm San, huyện Cẩm Mỹ lại chỉ mới có 10 hộ đang áp dụng tiêu chuẩn hữu cơ vào trồng tiêu và đạt chuẩn xuất đi châu Âu với khoảng 2.5 héc-ta, dẫn đến việc đảm bảo số lượng tiêu đều đặn cho các đơn hàng lớn đang gặp khó khăn. Vấn đề nằm ở chỗ là người trồng cần phải liên tục duy trì quy trình một cách nghiêm ngặt, nhằm đáp ứng những điều kiện khắt khe với hơn 1.080 chỉ tiêu, chỉ số chất lượng để phục vụ xuất khẩu.
Ông Trương Đình Bá, Chủ tịch Hội Nông dân xã Lâm San, huyện Cẩm Mỹ, Đồng Nai cho biết thêm, năm 2014 -2015 HTX nông nghiệp Lâm San đã hình thành, trong một số hộ tham gia thành viên xã viên cũa HTX. HTX đã tìm được thị trường đầu ra, xuất khẩu đi Châu Âu. Muốn đi xuất khẩu được nông dân phải có cách làm mới, thay đổi tư duy, tập quán sản xuất mới đáp ứng tiêu chuẩn thị trường. Một vấn đề khác, HTX thu mua cho nông dân sau khi phân tích đạt chuẩn sẽ có tiền thưởng, giá sẽ cao hơn được ký kết bao tiêu đầu ra ổn định hơn.
Xuất khẩu hồ tiêu của Việt Nam gần đây liên tục tăng về sản lượng cũng như trị giá. 10 tháng năm 2024 đạt 220,3 nghìn tấn, với giá trị 1,12 tỷ USD, giảm 2,3% về khối lượng nhưng tăng 48,2% về giá trị so với cùng kỳ năm 2023. Điều này cho thấy, tiềm năng để đầu tư vào trồng tiêu đạt chuẩn xuất khẩu là rất lớn. Nếu nông dân thay đổi thói quen sản xuất, thị trường hồ tiêu không chỉ ở trong nước, các nước mở ra rất lớn.
Đinh Tài
