Đồng Nai là tỉnh trong vùng kinh tế trọng điểm phía Nam, có vị trí địa lý và giao thông thuận lợi, nằm tiếp giáp các tỉnh Bình Thuận, Lâm Đồng, Bình Dương, Bình Phước, Bà Rịa - Vũng Tàu và Thành phố Hồ Chí Minh. Tỉnh Đồng Nai ngày nay có diện tích tự nhiên 5.863,62 km², dân số hơn 3,2 triệu người, 11 đơn vị hành chính cấp huyện và 170 đơn vị cấp xã (số liệu thống kê tính đến năm 2022) được hình thành và phát triển trên cơ sở kế tục vùng đất Trấn Biên năm 1698 và tỉnh Biên Hòa năm 1832. Sau khi bị thực dân Pháp đánh chiếm và Đồng Nai trở thành thuộc địa của chúng.

Đầu năm 1930, Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời, sau đổi tên thành Đảng Cộng sản Đông Dương lãnh đạo phong trào đấu tranh của nhân dân cả nước nói chung, tỉnh Biên Hòa nói riêng chống thực dân Pháp và tay sai. Dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Đông Dương, chi bộ Bình Phước - Tân Triều (chi bộ Đảng Cộng sản đầu tiên ở Đồng Nai hiện nay) được thành lập (tháng 02/1935) gồm 7 đảng viên, do đồng chí Bùi Thành Vĩ (tự Hoàng Minh Châu) làm Bí thư. Chi bộ ra đời đã kịp thời lãnh đạo phong trào đấu tranh của giai cấp công nhân và quần chúng lao động, mở ra bước ngoặt lịch sử mới cho phong trào cách mạng ở tỉnh Biên Hòa. Từ những hạt giống đỏ này của chi bộ, các đồng chí đảng viên tích cực hoạt động, tỏa đi khắp nơi để phát triển thêm đảng viên mới như Phạm Văn Thuận, Huỳnh Dân Sanh, Huỳnh Văn Lũy... xây dựng tổ chức cơ sở đảng mới ở quận Châu Thành, Long Thành, Tân Uyên và thị xã Biên Hòa, tạo tiền đề để phong trào cách mạng ở đây phát triển. Trên cơ sở đó, cuối năm 1936, Liên Tỉnh ủy miền Đông đã cử đồng chí Trương Văn Bang - Nguyên Bí thư Xứ ủy Nam kỳ về xây dựng tổ chức Đảng ở Biên Hòa. Tháng 2-1937, tại nhà ông Huỳnh Văn Ngọc (tức Năm Ông) làng Bình Ý (quận Châu Thành), Tỉnh ủy lâm thời Biên Hòa được thành lập do đồng chí Trương Văn Bang làm Bí thư, Huỳnh Xuân Phan làm Phó Bí thư, các Tỉnh ủy viên gồm Trần Văn Triết, Lê Văn Tôn, Huỳnh Văn Liễng, Nguyễn Hồng Kỳ. Tỉnh ủy Lâm thời tỉnh Biên Hòa được thành lập là sự kiện lịch sử vô cùng quan trọng đối với nhân dân, phong trào cách mạng tỉnh Biên Hòa. Điều rất đặc biệt của sự kiện này, là địa điểm tổ chức hội nghị thành lập Tỉnh ủy Lâm thời Biên Hòa chính là nơi mà hai năm trước đó (tháng 2-1935) đã thành lập chi bộ Bình Phước - Tân Triều. Sự ra đời của Tỉnh ủy Lâm thời đã tạo ra bước ngoặt mới trong tiến trình cách mạng ở tỉnh Biên Hòa, kịp thời lãnh đạo phong trào Mặt trận Dân chủ Đông Dương, làm tiền đề, cơ sở cuộc vận động cách mạng tháng Tám năm 1945.

        Sau khởi nghĩa Nam Kỳ năm 1940, các tổ chức cơ sở Đảng trên địa bàn tỉnh Biên Hòa chuyển địa bàn hoạt động trước sự khủng bố trắng của thực dân Pháp và tay sai. Đầu năm 1945, dưới sự lãnh đạo của Xứ ủy Nam Bộ, các tổ chức cơ sở Đảng lần lượt được gầy dựng trở lại chuẩn bị lãnh đạo nhân dân khởi nghĩa giành chính quyền trong cách mạng tháng Tám. Tháng 7-1945, tại chùa Tân Mai, Hà Huy Giáp, đại diện Xứ ủy Nam Kỳ họp với Hoàng Minh Châu, Huỳnh Văn Hớn, Phạm Văn Búng, Đặng Nguyên, Lê Nguyên Đạt... phổ biến chủ trương của Xứ ủy là gấp rút xây dựng, phát triển lực lượng cách mạng cả lực lượng chính trị và vũ trang, tích cực chuẩn bị khởi nghĩa giành chính quyền. Trong không khí cách mạng tháng Tám năm 1945 trên cả nước, với hơn 40 đảng viên của tỉnh Biên Hòa dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Đông Dương đã khởi nghĩa thành công, giành chính quyền về ta nhân dân, chấm dứt hơn 80 nô lệ thực dân Pháp, mở ra một kỷ nguyên mới độc lập, tự do đối với người dân Biên Hòa.

Trải qua những thăng trầm lịch sử, tùy theo yêu cầu và nhiệm vụ cách mạng mới ở mỗi thời kỳ mà tên gọi của Tỉnh ủy cũng có những thay đổi cho phù hợp với quá trình chia tách và sáp nhập địa giới hành chính tỉnh như: Tỉnh ủy Biên Hòa, Tỉnh ủy Thủ Biên, Tỉnh ủy Long Bà Biên, Tỉnh ủy Bà Rịa - Long Khánh, Tỉnh ủy Tân Phú,… Tỉnh ủy Đồng Nai (từ năm 1976 đến nay). Có những thời điểm gặp muôn vàn khó khăn, thử thách, bị thực dân Pháp truy lùng gắt gao, tổn thất, phải hoạt động bí mật, nhưng Tỉnh ủy Đồng Nai vẫn quyết tâm vận dụng sáng tạo chủ trương của Đảng vào thực tiễn của tỉnh để lãnh đạo xuyên suốt quá trình xây dựng và chuẩn bị mọi mặt về cơ sở, tổ chức và lực lượng cách mạng, phát huy cao độ truyền thống vùng đất “Miền Đông gian lao mà anh dũng”, góp phần cùng cả nước giành nhiều thắng lợi. Dưới sự lãnh đạo của Đảng mà trực tiếp là Tỉnh ủy, quân và dân Đồng Nai đã giành nhiều thắng lợi quan trọng trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, đế quốc Mỹ và chiến tranh biên giới phía Tây Nam.

Trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp (1945-1954), dưới sự lãnh đạo của Đảng, Tỉnh ủy Biên Hòa lãnh đạo toàn diện quân dân trên địa bàn tỉnh như xây dựng căn cứ địa cách mạng, xây dựng lực lượng vũ trang, các tổ chức cơ sở đảng ở thành thị, nông thôn, các đoàn thể chính trị. Để phù hợp với sắp xếp bố trí chiến trường, tỉnh Biên Hòa được tách, nhập để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ cách mạng mới. Được sự lãnh đạo sâu sát, xuyên suốt, kịp thời của Tỉnh ủy Biên Hòa, quân dân tỉnh Biên Hòa lần lượt đánh bại thực dân Pháp tái xâm lược làm nên các chiến thắng vang dội trên cả nước như chiến thắng La Ngà ngày 1-3-1948, tháp canh cầu Bà Kiên 19-3-1948… góp phần cùng cả nước làm nên chiến thắng Điện Biên Phủ năm 1954, chấm dứt vĩnh viễn sự xâm lược của thực dân Pháp.

       Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước (1954-1975), Tỉnh ủy Biên Hòa tiếp tục lãnh đạo toàn quân, toàn dân tỉnh Biên Hòa kháng chiến chống Mỹ, cứu nước. Với địa chiến lược rất quan trọng ở miền Đông Nam Bộ, tỉnh Biên Hòa được đế quốc Mỹ tăng cường xây hạ tầng quân sự kiên cố, hiện đại như sân bay Biên Hòa, Tổng kho Long Bình, kho bom Thành Tuy Hạ… Do đó, chiến sự diễn ra trên địa bàn tỉnh Biên Hòa ác liệt hơn so với nhiều địa phương khác. Để thích nghi với công tác bố trí chiến trường, tỉnh Biên Hòa trải qua nhiều lần tách, nhập đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ cách mạng. Dưới sự lãnh đạo toàn diện của Tỉnh ủy Biên Hòa, công tác xây dựng căn cứ cách mạng được chú trọng hàng đầu như căn cứ U1 (huyện Trảng Bom), U3 (huyện Long Thành), chiến khu Phước An (huyện Nhơn Trạch),… và công tác xây dựng Đảng, chính trị, địa phương, các đoàn thể luôn luôn được tỉnh quan tâm. Với sự lãnh đạo toàn diện của Tỉnh ủy Biên Hòa, quân dân tỉnh Biên Hòa phối hợp các lực lượng cách mạng cấp trên đóng chân trên địa bàn tỉnh tổ chức đánh Mỹ, làm nên nhiều chiến thắng gây tiếng vang trong, ngoài nước như trận tập kích sân bay Biên Hòa lần 1 (31-10-1964), lần 2 (12-5-1967), lần 3 (5-11-1967), lần 4 (10-9-1972), tấn công Tổng kho Long Bình (13-8-1972)… Đặc biệt, trong chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử năm 1975, quân dân tỉnh Biên Hòa tích cực phối hợp các đơn vị chủ lực Miền tự giải phóng các địa phương, đánh bại tuyến phòng thủ vòng ngoài của chính quyền Sài Gòn ở Xuân Lộc, mở chiến hướng Đông Nam ở huyện Long Thành, Nhơn Trạch góp phần đưa đại quân ta tiến nhanh vào Sài Gòn, chiến dịch Hồ Chí Minh toàn thắng ngày 30-4-1975, non sông nối liền một mối.

Bước vào thời kỳ xây dựng, bảo vệ và đổi mới (1975-2020), Đảng bộ tỉnh Đồng Nai trải qua XI kỳ đại hội đã phát huy khối đại đoàn kết trong nội bộ Đảng và nhân dân, khơi dậy khát vọng độc lập tự, tự do trong phát triển mọi mặt tỉnh nhà. Giai đoạn này, địa giới hành chính tỉnh Đồng Nai có sự điều chỉnh, sắp xếp đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ cách mạng mới. Tháng 1-1976, tỉnh Đồng Nai thành lập trên cơ sở sáp nhập tỉnh Biên Hòa, Tân Phú, Bà Rịa - Long Khánh. Năm 1991, tỉnh Đồng Nai tiếp tục được tách ra, thành lập tỉnh Đồng nai và Bà Rịa - Vũng Tàu. Sau khi thành lập tỉnh Đồng Nai, Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh tập trung lãnh đạo mọi mặt kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội, quốc phòng - an ninh, xây dựng Đảng, đoàn thể chính trị - xã hội đạt nhiều thành tựu quan trọng.

Đảng bộ tỉnh Đồng Nai tiếp tục lãnh đạo nhân dân thực hiện thắng lợi các nghị quyết đề ra và đạt nhiều thành tựu nổi bật trên các lĩnh vực kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội, quốc phòng an ninh,… Đảng bộ tỉnh lãnh đạo hệ thống chính trị thực hiện khôi phục kinh tế, hàn gắn vết thương chiến tranh, thực hiện công cuộc đổi mới, công nghiệp hóa, hiện đại hóa, hội nhập quốc tế; toàn tỉnh có 31 khu công nghiệp hoạt động hiệu quả, hạ tầng giao thông phát triển theo hướng hoàn thiện, hiện đại như đường cao tốc Thành phố Hồ Chí Minh - Long Thành - Dầu Giây, cao tốc Dầu Giây - Phan Thiết, các tuyến cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu, Bến Lức - Long Thành, sân bay quốc tế Long Thành đang dần hình thành; xây dựng nông thôn mới đạt nhiều thành tựu nổi bật (toàn tỉnh đạt chuẩn nông thôn mới năm 2019) và tiếp tục xây dựng nông thôn mới nâng cao, nông thôn mới kiểu mẫu.

 Với các dự án trọng điểm quốc gia đang triển khai trên địa bàn tỉnh, được kỳ vọng sẽ tạo thế và lực đột phá để Đồng Nai tiếp tục cất cánh. Đảng bộ, chính quyền và nhân dân tỉnh Đồng Nai quyết tâm thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ được giao, góp phần giữ vững vị thế là tỉnh trọng điểm kinh tế khu vực phía Nam.