Đồng Nai tổ chức nhiều hoạt động trang trọng và ý nghĩa để tri ân cội nguồn - Giỗ Tổ Hùng Vương (Mồng 10 tháng 3 Âm lịch)

Giỗ tổ Hùng Vương là dịp để Nhân dân trên khắp mọi miền đất nước tưởng nhớ và tỏ lòng biết ơn công lao lập nước của các vua Hùng, những vị vua đầu tiên của dân tộc: “Dù ai đi ngược về xuôi/ Nhớ ngày Giỗ Tổ mùng Mười tháng Ba/ Khắp miền truyền mãi câu ca/ Nước non vẫn nước non nhà nghìn năm”. Câu ca dao đậm đà tình nghĩa đã đi vào lòng mỗi người dân Việt Nam từ thế hệ này sang thế hệ khác. Hàng ngàn năm nay, Đền Hùng - nơi cội nguồn của dân tộc, của đất nước luôn là biểu tượng tôn kính, linh nghiêm quy tụ và gắn bó với dân tộc Việt Nam.

Lịch sử ra đời và ý nghĩa Ngày Giỗ Tổ Hùng Vương:

Từ xa xưa Ngày Giỗ Tổ Hùng Vương đã có vị thế đặc biệt trong tâm thức của người Việt. Bản ngọc phả viết thời Trần, năm 1470 đời vua Lê Thánh Tông và đời vua Lê Kính Tông năm 1601 sao chép đóng dấu kiềm để tại Đền Hùng, nói rằng: “... Từ nhà Triệu, nhà Đinh, nhà Lê, nhà Lý, nhà Trần đến triều đại ta bây giờ là Hồng Đức Hậu Lê vẫn cùng hương khói trong ngôi đền ở làng Trung Nghĩa. Những ruộng đất sưu thuế từ xưa để lại dùng vào việc cúng tế vẫn không thay đổi...”.  Có thể hiểu rằng từ thời Hậu Lê trở về trước các triều đại đều quản lý Đền Hùng theo cách giao thẳng cho dân sở tại trông nom, sửa chữa, cúng bái, làm Giỗ Tổ ngày 10 tháng 3 Âm lịch. Bù lại họ được miễn nộp thuế 500 mẫu ruộng, miễn đóng sưu, miễn đi phu đi lính. Đến đời nhà Nguyễn vào năm Khải Định thứ hai (1917), Tuần phủ Phú Thọ Lê Trung Ngọc đã trình bộ Lễ định ngày 10 tháng 3 Âm lịch hàng năm làm ngày Quốc tế (Quốc lễ, Quốc giỗ). Điều này được tấm bia Hùng Vương từ khảo do Tham tri Bùi Ngọc Hoàn, Tuần phủ tỉnh Phú Thọ, lập năm Bảo Đại thứ 15 (1940) cũng đang đặt ở Đền Thượng trên núi Hùng, xác nhận: “Trước đây, ngày Quốc tế lấy vào mùa thu làm định kỳ. Đến năm Khải Định thứ hai (dương lịch là năm 1917), Tuần phủ Phú Thọ là Lê Trung Ngọc có công văn xin bộ Lễ ấn định ngày mồng Mười tháng Ba hằng năm làm ngày Quốc tế, tức trước ngày giỗ Tổ Hùng Vương đời thứ 18 một ngày. Còn ngày giỗ (11 tháng Ba) do dân sở tại làm lễ”. Kể từ đây, ngày Giỗ Tổ Hùng Vương ngày 10 tháng 3 Âm lịch hàng năm được chính thức hóa bằng luật pháp. Sau cách mạng tháng Tám (1945) Đảng, Nhà nước ta rất quan tâm tới Đền Hùng, Chủ tịch Hồ Chí Minh, các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước đều đã về thăm viếng tại đây. Kế tục truyền thống cao đẹp của cha ông, nhất là, đạo đức “uống nước nhớ nguồn”, ngay sau cách mạng thành công, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ký Sắc lệnh của Chủ tịch nước số 22/SL-CTN, ngày 18/02/1946 cho công chức nghỉ ngày 10 tháng 3 Âm lịch hàng năm để tham gia tổ chức các hoạt động Giỗ Tổ Hùng Vương - hướng về cội nguồn dân tộc. Trong ngày Giỗ Tổ năm Bính Tuất (1946) - năm đầu tiên của Chính phủ mới được thành lập, Cụ Huỳnh Thúc Kháng - Quyền Chủ tịch nước đã dâng một tấm bản đồ Tổ quốc Việt Nam và một thanh gươm quý nhằm cáo với Tổ tiên về đất nước bị xâm lăng và cầu mong Tổ tiên phù hộ cho quốc thái dân an, thiên hạ thái bình cùng nhau đoàn kết, đánh tan giặc xâm lược, bảo vệ toàn vẹn lãnh thổ của đất nước.

Chủ tịch Hồ Chí Minh tại Đền Hùng năm 1962 (Ảnh tư liệu)

Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng đã có hai lần về thăm Đền Hùng (19/9/1954-19/8/1962). Tại đây Người đã có câu nói bất hủ: “Các Vua Hùng đã có công dựng nước - Bác cháu ta phải cùng nhau giữ lấy nước”. Người còn nhắc: “Phải chú ý bảo vệ, trồng thêm hoa, thêm cây cối để Đền Hùng ngày càng trang nghiêm và đẹp đẽ, thành công viên lịch sử cho con cháu sau này đến tham quan”. Năm 1995, ngày Giỗ Tổ Hùng Vương đã được Ban Bí thư ghi trong thông báo là ngày lễ lớn trong năm. Ngành Văn hóa, Thông tin - Thể thao phối hợp với các ngành chức năng đã tổ chức lễ hội trong thời gian 10 ngày (từ 01/3 đến 10/3 Âm lịch). Tại Nghị định số 82/2001/NĐ-CP, ngày 06/11/2001 về Nghi lễ Nhà nước, trong đó, có nội dung quy định cụ thể về quy mô tổ chức Giỗ Tổ Hùng Vương, cụ thể như sau: - “Năm chẵn” là số năm kỷ niệm có chữ số cuối cùng là “0”; Bộ Văn hóa - Thông tin và UBND tỉnh Phú Thọ tổ chức Lễ hội; mời đại diện lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Quốc hội, Chính phủ, Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội dự Lễ dâng hương. - “Năm tròn” là số năm kỷ niệm có chữ số cuối cùng là “5”; UBND tỉnh Phú Thọ tổ chức lễ hội; mời đại diện lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Quốc hội, Chính phủ, Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội dự Lễ dâng hương. - “Năm lẻ” là số năm kỷ niệm có các chữ số cuối cùng còn lại. UBND tỉnh Phú Thọ tổ chức lễ hội; mời lãnh đạo Bộ Văn hóa - Thông tin dự lễ dâng hương và tổ chức các hoạt động trong lễ hội. Ngày 02/4/2007, Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam đã phê chuẩn sửa đổi, bổ sung Điều 73 của Luật Lao động cho người lao động được nghỉ làm việc, hưởng nguyên lương ngày Giỗ Tổ Hùng Vương (10/3 Âm lịch). Kể từ đây, ngày 10/3 Âm lịch hàng năm đã trở thành ngày lễ lớn - Quốc Lễ mang ý nghĩa bản sắc văn hóa dân tộc. Ngày Giỗ Tổ Hùng Vương hằng năm là ngày hội chung của toàn dân, ngày mà mọi trái tim dù đang sống và làm việc ở muôn nơi vẫn đập chung một nhịp, mọi cặp mắt đều nhìn về cùng một hướng. Trong ngày này, Nhân dân cả nước còn có điều kiện để tham gia vào các hoạt động văn hóa thể hiện lòng thành kính tri ân các Vua Hùng đã có công dựng nước và các bậc tiền nhân đã vì dân giữ nước.

Trong hồ sơ đề trình UNESCO công nhận “Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương” là di sản văn hoá thế giới đã nêu rõ giá trị của di sản là thể hiện lòng tôn kính đối với tổ tiên, theo tinh thần “Uống nước nhớ nguồn” của dân tộc Việt Nam. Theo đánh giá của các chuyên gia UNESCO, “Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương” đã đáp ứng được tiêu chí quan trọng nhất trong 05 tiêu chí, đó là, di sản có giá trị nổi bật mang tính toàn cầu, khích lệ ý thức chung của mọi dân tộc trong việc thúc đẩy giá trị đó. Vì vậy, ngày 06/12/2012, UNESCO đã chính thức công nhận “Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương ở Phú Thọ”, biểu tượng của tinh thần đại đoàn kết, truyền thống đạo lý “Uống nước nhớ nguồn” của dân tộc Việt Nam là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. Giỗ Tổ Hùng Vương - Lễ hội Đền Hùng còn là dịp để giáo dục truyền thống “Uống nước nhớ nguồn”, lòng biết ơn sâu sắc các Vua Hùng đã có công dựng nước và các bậc tiền nhân kiên cường chống giặc ngoại xâm giữ nước, đồng thời, còn là dịp quan trọng để chúng ta quảng bá ra thế giới về một Di sản vô cùng giá trị, độc đáo, đã tồn tại hàng nghìn năm, ăn sâu vào tâm hồn, tình cảm, trở thành đạo lý truyền thống của đồng bào cả nước, kiều bào ta ở nước ngoài, là ngày để toàn Đảng, toàn quân, toàn dân ta cùng nguyện một lòng mãi mãi khắc ghi lời căn dặn của Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Các Vua Hùng đã có công dựng nước - Bác cháu ta phải cùng nhau giữ lấy nước”.

Hoạt động Giỗ Tổ Hùng Vương tại Đồng Nai:

Hòa trong không khí linh thiêng Ngày Quốc giỗ mồng Mười tháng Ba Âm lịch, ngày 07/4/2025 (nhằm ngày 10/3 Âm lịch), nhiều địa phương trên địa bàn tỉnh Đồng Nai đã tổ chức nhiều hoạt động tưởng niệm trang trọng và ý nghĩa thu hút dông đảo các tầng lớp nhân dân tham gia. Không chỉ là dịp tưởng nhớ công đức tổ tiên, Giỗ Tổ Hùng Vương tại tỉnh Đồng Nai còn là nhịp cầu kết nối thế hệ hôm nay với dòng chảy lịch sử ngàn năm của dân tộc. Qua đó, lan tỏa tinh thần uống nước nhớ nguồn, hun đúc lòng tự hào và ý thức gìn giữ những giá trị thiêng liêng trong mỗi người con đất Việt.

Sáng ngày Mồng 10 tháng 3 (Âm lịch), nguyên lãnh đạo và lãnh đạo tỉnh, huyện Trảng Bom dâng hương tại Công viên Văn hóa Hùng Vương (huyện Trảng Bom)

Biên Hòa hướng về nguồn cội ngày 10 tháng 3 (Âm lịch), tại Di tích Đền thờ Quốc Tổ Hùng Vương (di tích được xếp hạng cấp tỉnh năm 2016), phường Bình Đa, UBND thành phố Biên Hòa đã long trọng tổ chức lễ Giỗ Tổ Hùng Vương. Tại đây, tín ngưỡng thờ cúng vua Hùng từ lâu đã lan tỏa mạnh mẽ trong tâm thức bao thế hệ người dân ở Biên Hòa - Đồng Nai. Việc tổ chức lễ Giỗ Tổ không chỉ là sự tưởng nhớ, tri ân vua Hùng và các bậc tiền nhân, trở về với cội nguồn của dân tộc, cũng là dịp để nâng cao nhận thức, hiểu biết về ông cha, giáo dục truyền thống yêu nước cho các thế hệ thế hệ trẻ. Chủ đề “Nhớ về đất Tổ” năm nay với nhiều hoạt động như: thi nấu bánh chưng, làm bánh giầy, trang trí mâm ngũ quả; các trò chơi dân gian, trưng bày và viết thư pháp; biểu diễn đờn ca tài tử, cải lương, hội chợ ẩm thực; công diễn các tiết mục đoạt giải cao tại Hội thi Kể chuyện lịch sử Việt Nam năm 2025… Các hoạt động thu hút đông đảo Nhân dân và du khách tham gia. Cũng trong sáng nay, UBND thành phố Biên Hòa đã tổ chức lễ rước bánh chưng, bánh giầy từ Di tích quốc gia Văn miếu Trấn Biên về Đền thờ Quốc Tổ Hùng Vương (phường Bình Đa) và tổ chức Lễ Giỗ Tổ Hùng Vương và trao giải các hội thi năm 2025.

Khởi nguồn từ tập quán thờ cúng tổ tiên, ý thức thờ cúng Hùng Vương qua thời gian đã thành biểu tượng văn hóa tín ngưỡng, niềm tự hào của từng gia đình, từng dòng họ, từng địa phương và cả dân tộc. Nhiều gia đình ở vùng đất Biên Hòa - Đồng Nai vào ngày Giỗ Tổ cũng chuẩn bị lễ vật dâng lên bàn thờ gia tiên, tỏ lòng thành kính tới các vua Hùng, giáo dục con cháu về truyền thống của gia đình, của dân tộc. Nhiều người cũng không quên phong tục dâng hương quốc tổ tại nhà và tại đền thờ Hùng Vương vào ngày Mồng Mười tháng Ba Âm lịch.

Đồng chí Phạm Xuân Hà, Nguyên UVTVTU, nguyên Trưởng ban Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy và đồng chí Nguyễn Sơn Hùng, TUV, Phó Chủ tịch UBND tỉnh dự Lễ Giỗ Tổ Hùng Vương tại Công viên Văn hóa Hùng Vương năm 2025 (huyện Trảng Bom)

Ở huyện Trảng Bom, địa phương thực hiện nghi thức dâng hương, dâng lễ vật, rước vòng hoa tại công viên Văn hóa Hùng Vương. Các đại biểu cùng ôn lại truyền thống dựng nước và giữ nước của dân tộc, tưởng nhớ công ơn các vua Hùng. Đây là nét sinh hoạt văn hóa được địa phương duy trì nhiều năm qua với không khí vui tươi, rộn ràng, gắn kết cộng đồng, quảng bá hình ảnh con người và vùng đất Trảng Bom.

Lễ Giỗ Tổ Hùng Vương mồng 10 tháng 3 (Âm lịch) năm 2025 tại Công viên Văn hóa Hùng Vương (huyện Trảng Bom)

Tại huyện Tân Phú, giỗ Tổ Hùng Vương năm 2025 được tổ chức tại Di tích Đền thờ Quốc Tổ Hùng Vương (xã Phú Sơn). Đây là đền thờ vua Hùng được xây dựng sớm nhất trên địa bàn tỉnh. Trải qua thời gian dài tồn tại, chịu sự tác động của thời tiết, hiện nay, một số hạng mục như: điện thờ chính, miếu thổ thần… của di tích đã bị xuống cấp. UBND tỉnh đã phê duyệt báo cáo kinh tế - kỹ thuật công trình trùng tu, tôn tạo di tích Đền thờ Quốc Tổ Hùng Vương (xã Phú Sơn).

Có thể khẳng định rằng, lễ Giỗ Tổ Hùng Vương là dịp để mỗi người dân Việt Nam nói chung, người dân trên địa bàn tỉnh Đồng Nai nói riêng thể hiện lòng tri ân, dâng hương tưởng niệm công đức Tổ tiên. Năm nay, ở tỉnh Đồng Nai các hoạt động được tổ chức quy mô, gần gũi và ý nghĩa. Đây là dịp để mỗi người cùng nhắc nhau nhớ về nguồn cội, chung tay gìn giữ nét đẹp văn hóa của dân tộc. Là dịp để cảm nhận được sự linh thiêng và trang trọng của ngày lễ, hiểu thêm về công lao dựng nước, giữ nước của các vua Hùng, qua đó, thêm yêu và tự hào về lịch sử dân tộc Việt Nam anh hùng. Dịp này, nhiều địa phương và gia đình cũng đồng loạt treo cờ Tổ quốc, ra quân dọn dẹp vệ sinh, chấn chỉnh quảng cáo, đảm bảo mỹ quan, giữ gìn môi trường trước, trong và sau lễ giỗ Tổ. Các hoạt động về nguồn, hội thi kể chuyện lịch sử được tổ chức từ tỉnh đến cơ sở… đã và đang góp phần khơi dậy ý chí phấn đấu của tuổi trẻ, nhắc nhở các tầng lớp nhân dân về đạo lý “uống nước nhớ nguồn”, “ăn quả nhớ người trồng cây”. Ở bất cứ nơi đâu có người Việt sinh sống, tín ngưỡng thờ cúng Tổ tiên, đặc biệt là thờ Quốc Tổ các vua Hùng luôn được gìn giữ và tôn vinh như một phần không thể thiếu trong đời sống tinh thần. Các điểm thờ cúng vua Hùng không chỉ là nơi hành lễ mà còn là nhịp cầu nối liền hiện tại với quá khứ. Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương hiện nay đã lan tỏa mạnh mẽ trong cộng đồng người Việt khắp năm châu. Đó là giá trị văn hóa truyền thống bền vững, là sợi dây thiêng liêng gắn kết con Lạc cháu Hồng.

Lê Sơn