Kỷ niệm 10 năm Ngày Pháp luật Việt Nam 09/11 - Nguồn gốc ra đời và ý nghĩa lịch sử

Trong đời sống xã hội, pháp luật có vai trò đặc biệt quan trọng, vừa là công cụ quản lý nhà nước hữu hiệu, vừa tạo hành lang pháp lý an toàn, tin cậy, thuận lợi cho sự phát triển kinh tế - xã hội. Cùng với việc không ngừng xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật, công tác phổ biến, giáo dục pháp luật, đưa pháp luật vào cuộc sống trở thành yêu cầu cấp thiết, cần được thực hiện thường xuyên, liên tục và hiệu quả. Kỷ niệm 10 năm Ngày Pháp luật Việt Nam 09/11 là dịp để ôn lại nguồn gốc lịch sử và ý nghĩa của Ngày Pháp luật Việt Nam.

1. Nguồn gốc ra đời của Ngày Pháp luật Việt Nam 09/11

Trên thế giới hiện nay có hơn 40 quốc gia lấy ngày ký, ban hành hoặc thông qua Hiến pháp để hằng năm tổ chức kỷ niệm “Ngày Pháp luật” hay Ngày Hiến pháp của đất nước, nhiều nước tổ chức Ngày Pháp luật như một “ngày hội” để “thượng tôn pháp luật”, tôn vinh Hiến pháp - đạo luật gốc của mỗi quốc gia.

Ngày Pháp luật ở Việt Nam có nguồn gốc từ ngày 09/11/1946, bản Hiến pháp đầu tiên của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa (nay là nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam) được ban hành, đánh dấu mốc son trong lịch sử lập pháp của Việt Nam. Tư tưởng lập hiến, giá trị dân chủ, nhân quyền và mô hình về tổ chức nhà nước của Nhân dân, do Nhân dân, vì Nhân dân được ghi nhận trong Hiến pháp 1946 luôn là sợi chỉ đỏ xuyên suốt các bản Hiến pháp sau này và toàn bộ hệ thống pháp luật Việt Nam.

Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh rất coi trọng việc sử dụng công cụ pháp luật, đặc biệt là Hiến pháp để thực hiện thắng lợi sự nghiệp xây dựng, bảo vệ Tổ quốc Việt Nam, góp phần xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của dân, do dân và vì dân. Thực hiện tư tưởng của Hồ Chủ tịch, từ năm 2003, Ban Bí thư Trung ương Đảng đã ban hành Chỉ thị số 32-CT/TW, ngày 09/12/2003 về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng trong công tác phổ biến, giáo dục pháp luật, nâng cao ý thức chấp hành pháp luật của cán bộ, Nhân dân. Năm 2010, Hội đồng phối hợp công tác phổ biến, giáo dục pháp luật của Chính phủ đã triển khai Công văn số 3535/HĐPH, ngày 04/10/2010 gửi Hội đồng phối hợp công tác phổ biến, giáo dục pháp luật các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương và các Bộ, ngành, đoàn thể ở Trung ương. Năm 2012, Quốc hội nước ta đã ban hành Luật Phổ biến, giáo dục pháp luật và quyết định chọn ngày 09/11 hằng năm là Ngày Pháp luật nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam gọi tắt là Ngày Pháp luật, với dấu mốc là ngày ban hành bản Hiến pháp đầu tiên năm 1946, là bản Hiến pháp của nền dân chủ đầu tiên của Nhà nước ta.   

 Tại Điều 8 Luật phổ biến, giáo dục pháp luật năm 2012 quy định: “Ngày 09/11 hằng năm là Ngày Pháp luật nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Ngày Pháp luật được tổ chức nhằm tôn vinh Hiến pháp, pháp luật, giáo dục ý thức thượng tôn pháp luật cho mọi người trong xã hội”. Cụ thể hóa Điều này, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 28/2013/NĐ-CP, ngày 04/4/2013 quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật phổ biến, giáo dục pháp luật, trong đó, quy định cụ thể nội dung, hình thức và trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức trong tổ chức triển khai thực hiện Ngày Pháp luật. Thông qua Ngày Pháp luật giúp cho mọi tổ chức, cá nhân, công dân có ý thức tuân thủ pháp luật tốt hơn, là dịp để đánh giá những kết quả đạt được và những hạn chế trong hoạt động xây dựng, thực thi pháp luật. Qua đó, giúp những người thi hành pháp luật nhận được những thông tin phản hồi về các quy định pháp luật, cách thức thực hiện và hiệu quả của hệ thống pháp luật đối với đời sống xã hội, từ đó, hoàn thiện hơn hệ thống pháp luật, cải thiện và nâng cao hoạt động tư pháp.

2. Ý nghĩa Ngày Pháp Luật Việt Nam 09/11

Ngày Pháp luật có ý nghĩa giáo dục sâu sắc trong việc tôn vinh Hiến pháp, pháp luật, đề cao giá trị của Hiến pháp, pháp luật trong nhà nước pháp quyền, giáo dục ý thức thượng tôn pháp luật cho mọi người trong xã hội, hướng mọi tổ chức, cá nhân tính tích cực tham gia với hành vi, thái độ xử sự pháp luật đúng đắn. Đồng thời, đề cao quyền cũng như trách nhiệm, nghĩa vụ của cá nhân, công dân trong học tập, tìm hiểu pháp luật và tự giác chấp hành pháp luật. Qua đó, góp phần nâng cao ý thức và niềm tin pháp luật, từng bước xây dựng và củng cố các giá trị văn hóa pháp lý trong cuộc sống xã hội. Đồng thời, đây còn là mô hình để vận động, khuyến khích, kêu gọi toàn thể Nhân dân chung sức, đồng lòng vì sự nghiệp xây dựng và hoàn thiện nhà nước, phát huy triệt để tinh thần đại đoàn kết toàn dân tộc, cùng tích cực hành động vì một Việt Nam dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh. Do vậy, đây còn là sự kiện chính trị, pháp lý có ý nghĩa nhân văn, ý nghĩa xã hội sâu sắc.

Ngày 09/11 được coi là điểm mốc, là sợi chỉ đỏ kết nối xuyên suốt, có sức lan tỏa sâu rộng trong cộng đồng dân cư. Nhắc nhở, giáo dục họ ý thức tôn trọng pháp luật để không chỉ là một ngày mà phấn đấu sẽ là 365 ngày trong một năm, mọi tổ chức, cá nhân tôn trọng và nghiêm chỉnh chấp hành Hiến pháp, pháp luật, thực hiện khẩu hiệu “Sống và làm việc theo Hiến pháp và pháp luật”.

3. Tỉnh Đồng Nai hưởng ứng Ngày Pháp luật Việt Nam

Hưởng ứng Ngày Pháp luật Việt Nam, ngày 30/5/2023, Sở Tư pháp ban hành Kế hoạch số 61/KH-STP về tổ chức các hoạt động hưởng ứng Ngày Pháp luật năm 2023. Theo đó xác định 07 nội dung hoạt động chủ yếu gồm:

- Tiếp tục tổ chức hiệu quả sinh hoạt Ngày Pháp luật hàng tháng.

- Tuyên truyền hưởng ứng Ngày Pháp luật trên màn hình Led tại một số điểm công cộng trên địa bàn thành phố Biên Hòa.

- Tham mưu tổ chức hiệu quả Cuộc thi trực tuyến “Tìm hiểu pháp luật năm 2023”, Cuộc thi xây dựng video tuyên truyền, phổ biến pháp luật năm 2023; Cuộc thi trực tuyến tìm hiểu về định danh điện tử cho học sinh, sinh viên và thanh niên trên địa bàn tỉnh và lễ tổng kết, trao giải các cuộc thi.

- Tham mưu tổ chức Hội thi hòa giải viên giỏi tỉnh Đồng Nai năm 2023.

- Tổ chức Hội thi tìm hiểu pháp luật về phòng, chống ma túy và bạo lực học đường năm 2023 cho một số trường trung học phổ thông trên địa bàn thành phố Biên Hòa.

- Tổ chức các hoạt động tư vấn pháp luật, hỗ trợ pháp lý miễn phí.

- Tăng cường các hoạt động tuyên truyền, hưởng ứng Ngày Pháp luật với hình thức phù hợp, chú trọng việc ứng dụng công nghệ thông tin và tuyên truyền trên các phương tiện thông tin đại chúng, mạng xã hội.

Các hoạt động đề ra trên cơ sở chức năng, nhiệm vụ của Sở Tư pháp nhằm thực hiện hiệu quả các nội dung chỉ đạo của Chủ tịch UBND tỉnh về hưởng ứng Ngày Pháp luật năm 2023; tổ chức các hoạt động hưởng ứng Ngày Pháp luật, lan tỏa tinh thần tìm hiểu và chấp hành pháp; truyền tải đến người dân những thông điệp ý nghĩa về Ngày Pháp luật, trách nhiệm của công dân trong việc tìm hiểu, thi hành pháp luật; đẩy mạnh tuyên truyền, phổ biến, giáo dục nâng cao nhận thức cho công chức, viên chức và các tầng lớp Nhân dân về Hiến pháp và pháp luật, về Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Các phòng chuyên môn và tương đương, đơn vị trực thuộc Sở, Phòng Tư pháp các huyện, thành phố trong việc tổ chức các hoạt động hưởng ứng Ngày Pháp luật năm 2023 với các hình thức đa dạng, tạo sức lan tỏa.

Thực hiện kế hoạch trên, Tỉnh đoàn phối hợp cùng Sở Tư pháp, Sở Giáo dục và Đào tạo tổ chức các hoạt động hưởng ứng ngày Pháp luật Việt Nam năm 2023 với sự tham gia của gần 1.000 đoàn viên, thanh niên, học sinh trên địa bàn thàn phố Long Khánh. Nhiều cá nhân, tổ chức đã vinh dự nhận được bằng khen, giấy chứng nhận vì có thành tích xuất sắc trong các cuộc thi, hoạt động hưởng ứng Ngày Pháp luật Việt Nam 2023 do tỉnh Đồng Nai tổ chức. Báo Đồng Nai đã tổ chức tọa đàm với chủ đề Tăng cường phối hợp, không ngừng đổi mới, nâng cao chất lượng, đa dạng hình thức tuyên truyền pháp luật trên Báo Đồng Nai. Tham gia tọa đàm có đại diện của 15 cơ quan, đơn vị hoạt động trong ngành nội chính, tư pháp trên toàn tỉnh đã đánh giá, thời gian qua, Báo Đồng Nai tích cực phối hợp thực hiện công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật với rất nhiều chương trình phong phú, thiết thực và mang lại hiệu quả cao. Trung bình mỗi năm, Báo Đồng Nai đã thực hiện khoảng từ 1 ngàn đến 1,5 ngàn tin, bài, clip, phóng sự truyền hình tuyên truyền trên lĩnh vực pháp luật, phổ biến, giáo dục pháp luật. Báo Đồng Nai còn triển khai đa dạng, thường xuyên đổi mới hình thức tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật; đẩy mạnh tuyên truyền phổ biến, giáo dục pháp luật trên báo in, báo điện tử và các nền tảng xã hội của Báo Đồng Nai như: Facebook, Zalo, YouTube. Đặc biệt, đầu năm 2023, Báo Đồng Nai điện tử mở thêm chuyên mục Podcast Tin nhanh Audio, bản tin truyền hình Nhịp sống 365 để thông tin những tin tức nổi bật diễn ra trong ngày, trong đó có các thông tin liên quan đến tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật.

Đồng chí Phan Quang Tuấn, Phó Giám đốc Sở Tư pháp trao tiền thưởng cho các em học sinh tham gia chương trình tìm hiểu pháp luật

                                                                                                                                                                                                                                                    Lê Sơn