Kỷ niệm 65 năm Ngày mở đường Trường Sơn - đường Hồ Chí Minh (19/5/1959-19/5/2024)

Tròn 65 năm trước (19/5/1959-19/5/2024), đường Trường Sơn huyền thoại được khai mở, trở thành mắt xích quan trọng nối hai miền Nam - Bắc, chi viện sức người, sức của cho chiến trường miền Nam, Đông Dương, giành đại thắng trong cuộc Tổng tiến công và nổi dậy mùa xuân năm 1975, giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước.

Sau Hiệp định Genève 1954 được ký kết, đất nước ta bị chia cắt làm hai miền: miền Bắc đi lên chủ nghĩa xã hội, miền Nam vẫn tạm thời nằm dưới sự kiểm soát của chính quyền Ngô Đình Diệm. Để giữ vững liên lạc giữa hai miền Nam - Bắc, bảo đảm cho Trung ương Đảng chỉ đạo phong trào cách mạng ở miền Nam, ta mới chỉ có một tuyến liên lạc qua miền tây Quảng Trị do Liên khu ủy 5 phụ trách, chỉ đạo từ giới tuyến trở vào và Ủy ban Thống nhất Trung ương phụ trách từ giới tuyến trở ra. Tuy nhiên, con đường này không thể đáp ứng được yêu cầu vận tải người và vũ khí với số lượng lớn khi cách mạng miền Nam phát triển.

Đoàn 559 tổ chức vận chuyển bằng xe cơ giới chi viện cho chiến trường miền Nam (Ảnh tư liệu)

Bước sang năm 1959, cách mạng miền Nam đứng trước một bước ngoặt, đòi hỏi Đảng ta phải có quyết sách kịp thời. Để thực hiện nhiệm vụ chi viện cho miền Nam, việc nhanh chóng mở đường vận chuyển chi viện chiến lược cho các chiến trường miền Nam trở thành một nhiệm vụ hết sức quan trọng, cấp bách của toàn Đảng, toàn dân và toàn quân ta. Đáp ứng yêu cầu đó, ngày 19/5/1959, Bộ Chính trị, Ban Chấp hành Trung ương Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh quyết định mở tuyến vận tải chi viện chiến lược Trường Sơn - đường Hồ Chí Minh. Sau 02 năm với lực lượng ban đầu gồm 500 cán bộ, chiến sĩ, ngày 23/10/1961, Đoàn 559 đã trở thành đơn vị tương đương cấp sư đoàn thực hiện công cuộc mở đường khởi đầu cho một trận đồ bát quái giữa đại ngàn Trường Sơn.

Thời điểm chiến tranh ác liệt nhất từ năm 1967-1972, đế quốc Mỹ tập trung tổng lực dội bom, hủy diệt đường Trường Sơn. Ngày nào bom cũng cày xới đất đá, cây rừng, cứ 15 phút bom Mỹ lại dội một trận. Chất độc của Mỹ rải trắng rừng, các loại bom bi, bom từ trường thường trực đe dọa mạng sống bộ đội và thanh niên xung phong. Cuộc sống chỉ tính bằng giờ. Tinh thần, ý chí bộ đội, thanh niên xung phong rất cao, biết gỡ bom, phá bom là hy sinh, nhưng ai cũng xung phong làm nhiệm vụ. Cũng trong gian khó có rất nhiều cách làm sáng tạo của bộ đội xử lý thông đường. Bộ đội ta vừa chiến đấu đánh trả máy bay của địch và lấy bom địch để phá đá, mở đường cho xe ta đi. Chiến tranh ác liệt, thiếu thốn cùng cực, song tinh thần bộ đội, thanh niên rất lạc quan, coi cái chết nhẹ nhàng, tất cả vì mục tiêu giữ đường, mở đường cho những đoàn xe đi, vì ngày giải phóng, thống nhất đất nước. Bộ đội và thanh niên xung phong Trường Sơn đã không tiếc tuổi xuân, không tiếc máu xương, vì sự sống của con đường đã nêu cao chủ nghĩa anh hùng cách mạng, bền bỉ, kiên cường bám trụ trận địa, bám trụ mặt đường, giữ vững mạch máu giao thông, đập tan mọi âm mưu và hành động đánh phá ngăn chặn của quân thù.

Chất độc da cam cùng một số loại chất diệt cỏ khác được rải xuống nhiều vùng rừng trên đường Trường Sơn làm trụi lá cây, các dự án tạo mưa và các chất hóa học tạo bùn cũng được Mỹ sử dụng để phá hủy tuyến đường (Ảnh tư liệu)

Ngày 19/5/1959, đường Trường Sơn huyền thoại được khai mở, là ngày “Đoàn công tác quân sự đặc biệt” (Đoàn 559) được thành lập, có nhiệm vụ mở đường vận chuyển hàng quân sự vào miền Nam, tổ chức đưa đón bộ đội, chuyển công văn, tài liệu từ miền Bắc vào miền Nam và ngược lại. Từ đó, ngày 19/5 - Ngày sinh Bác Hồ trở thành Ngày truyền thống bộ đội Trường Sơn, con đường Trường Sơn vinh dự được mang tên Đường Hồ Chí Minh.

Cầu ngầm, một công trình cực kỳ quan trọng để các phương tiện vượt sông mà phía Không quân Mỹ không thể phát hiện ra được những cây cầu này (Ảnh tư liệu)

Trải suốt năm tháng chiến tranh, đường Trường Sơn trở thành tuyến chi viện chiến lược, vận chuyển vật chất, binh lực từ hậu phương lớn miền Bắc cho tiền tuyến miền Nam; là mạch máu giao thông quan trọng, góp phần quyết định vào thắng lợi vĩ đại của cách mạng trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước. Bộ đội Trường Sơn trở thành một phần máu thịt của Quân đội, góp phần vào chiến công của Quân đội và cách mạng Việt Nam.

Con đường Trường Sơn vượt qua nhiều dãy núi cao hiểm trở, khí hậu vô cùng khắc nghiệt. Để bảo đảm tuyệt đối bí mật, quân, dân ta thực hiện khẩu hiệu là: “Ở không nhà, đi không dấu, nấu không khói, nói không tiếng”; phải chủ động tránh địch và bí mật. Ngay trong năm 1959, những chuyến hàng đầu tiên chi viện cho miền Nam vượt qua bao sông sâu, suối dữ, đèo cao và hệ thống đồn bốt chốt chặt của địch đã tới đích.

Từ khi ra đời cho đến cuộc Tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân năm 1975 toàn thắng, đường Hồ Chí Minh không ngừng được mở rộng, kéo dài, ngày càng phát triển, vươn sâu tới các chiến trường, các hướng chiến lược, chiến dịch. Đến cuối cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, đường Hồ Chí Minh đã mở rộng, vươn dài với tổng chiều dài gần 17.000km đường cho xe cơ giới (gồm 05 trục dọc, 21 trục ngang); đường giao liên dài trên 3.000km; đường ống dẫn xăng dầu gần 1.400km; cùng với hệ thống đường vòng tránh, đường vượt khẩu, đường sông, đường thông tin liên lạc… Trên mọi nẻo đường, hệ thống cung trạm, binh trạm, kho tàng, bến bãi, trạm bảo dưỡng sửa chữa xe máy… được xây dựng trong một thế trận ngày càng hoàn chỉnh, mở khúc ruột nối các tuyến vận tải của hậu phương lớn miền Bắc với các chiến trường xuyên qua 20 tỉnh thuộc 03 nước Đông Dương, đáp ứng yêu cầu ngày càng tăng của chiến trường. “Xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước”, quân dân Việt Nam đã vượt qua muôn vàn gian lao, thử thách, dũng cảm, kiên cường chống trả cuộc chiến tranh xâm lược tàn khốc của đế quốc Mỹ và chính quyền Sài Gòn. Suốt 16 năm, chiến trường Trường Sơn hứng chịu hơn 4,0 triệu tấn bom mìn do không quân Mỹ trút xuống. Trên toàn tuyến đường có tới 2.500 trọng điểm đánh phá, nhiều hơn số lượng bom đạn Mỹ đã sử dụng trong đại chiến thế giới lần thứ hai.

Trọng điểm Ngã ba Đồng Lộc (Hà Tĩnh), đoàn xe di chuyển qua khu vực dày đặc hố bom (Ảnh tư liệu)

Đường Trường Sơn - Đường Hồ Chí Minh là biểu tượng sáng ngời của chủ nghĩa anh hùng cách mạng, là biểu tượng nổi bật của trí tuệ và sức mạnh Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước. Có thể nói, đây là một sự sáng tạo độc đáo về chiến lược của Đảng ta, là con đường huyền thoại thống nhất Bắc - Nam, là con đường liên minh, đoàn kết và chiến đấu thắng lợi của ba nước: Việt Nam - Lào - Campuchia anh em; là biểu tượng của ý chí thống nhất Tổ quốc, biểu tượng sáng ngời của chủ nghĩa anh hùng cách mạng trong thời đại Hồ Chí Minh.

Kỷ niệm 65 năm Ngày mở Đường Hồ Chí Minh là dịp để chúng ta bày tỏ lòng thành kính tri ân sâu sắc đối với các thế hệ cha anh đã một thời “xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước” đã nằm xuống trên con đường huyền thoại ấy để đưa sức người, sức của ra chiến trường, giành đại thắng trong cuộc tổng tiến công và nổi dậy mùa xuân năm 1975, thu non sông về một mối; mãi khắc ghi công lao to lớn của Bộ đội Trường Sơn, dân công hỏa tuyến, thanh niên xung phong, công nhân giao thông, văn nghệ sĩ, đồng bào các dân tộc đã từng tham gia, phục vụ chiến đấu làm nên con đường huyền thoại Đường Trường Sơn - Đường Hồ Chi Minh. Phát huy chủ nghĩa anh hùng cách mạng và phẩm chất cao quý của Bộ đội Trường Sơn, chúng ta nguyện ra sức thi đua học tập, lao động, sản xuất và chiến đấu góp phần thực hiện thắng lợi nghị quyết đại hội đảng bộ các cấp nhiệm kỳ 2020-2025 và Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng./.

Lê Sơn