Kỷ niệm 70 năm bài viết “Vững chắc và cố chấp” của Chủ tịch Hồ Chí Minh (15/02/1954-15/02/2024)

Ngày nay, một bộ phận CB,ĐV, công chức, viên chức, đoàn viên, hội viên có tư tưởng, suy nghĩ, thái độ “cố chấp” trong sinh hoạt Đảng và các tổ chức ở một số cơ quan, đơn vị, địa phương. Đồng thời, trong xã hội, một bộ phận người dân có tư tưởng, suy nghĩ “cố chấp” diễn ra ngày càng tăng, nhất là trên không gian mạng. Theo từ điển tiếng Việt: “Cố chấp” được hiểu là “cứ một mực giữ nguyên ý kiến theo những quan niệm cứng nhắc sẵn có ”hoặc“ để ý đến những sơ suất của người khác đến mức có định kiến cá nhân. Các biểu hiện của tư tưởng, suy nghĩ “cố chấp” thường thấy: Một là, không chịu lắng nghe, phản đối với thái độ gay gắt, cực đoan. Hai là, tính cách nhạy cảm, dễ nóng giận, tự ái mỗi khi ý kiến bản thân không được đồng ý. Ba là, không nhận sai sót, ngại nói lời xin lỗi khuyết điểm của mình. Bốn là, tư tưởng chính kiến quá đà, áp dụng máy móc chính kiến của bản thân, tự cho rằng không chính kiến sẽ thành người “ba phải”. Năm là, bị mù quáng, tình cảm lấn át lý trí, tự lừa dối bản thân. Sáu là, tính sĩ diện cao, có thể biết mình sai, sợ bị xấu hổ, bất chấp lý lẽ, bảo vệ ý kiến cá nhân…). Trong thực tế công tác, lao động, sản xuất, tác hại của tư tưởng, suy nghĩ “cố chấp”, “bảo thủ mù quáng” là không hề nhỏ. Thái độ “cố chấp” của cá nhân tưởng chừng là “việc lặt vặt”, là “chuyện nhỏ” nhưng nó sẽ gây ảnh hưởng rất lớn đối với đoàn kết nội bộ của tổ chức và trong Nhân dân. Một bộ phận CB,ĐV, người dân có tư tưởng, suy nghĩ “cố chấp” dễ dẫn đến nảy sinh mâu thuẫn, mất đoàn kết nội bộ hoặc xung đột gây thiệt hại về tài sản, thương tích...   

Đầu năm 1954, cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp tái xâm lược bước vào giai đoạn cuối, vấn đề tư tưởng, suy nghĩ, thái độ “cố chấp” của con người được Chủ tịch Hồ Chí Minh phân tích qua bài viết “Vững chắc và cố chấp” nhằm giáo dục tư tưởng đối với CB,ĐV, Nhân dân để chuẩn bị khôi phục kinh tế, ổn định xã hội cho thời kỳ cách mạng mới. Ngày 15/02/1954, Chủ tịch Hồ Chí Minh viết bài “Vững chắc và cố chấp” đăng trên báo Nhân Dân số 165 với bút danh C.B đến nay còn giữ nguyên ý nghĩa, giá trị về lý luận và thực tiễn sâu sắc. Trong bài viết này, Người đã phân tích vấn đề tư tưởng, suy nghĩ về “Vững chắc và cố chấp” một cách cặn kẽ, chặt chẽ, logic giữa hai yếu tố “vững chắc” và “cố chấp” đó là: “Lập trường chắc chắn và tư tưởng cố chấp, hai điều đó khác nhau, nhưng có người nhầm lẫn cố chấp với chắc chắn. Vì nhầm lẫn ấy, mà tưởng chỉ có ý kiến mình là “đúng”, ý kiến của người khác là “sai”. Khi bàn bạc việc gì, dù sai hay là đúng, cũng cứ khư khư giữ lấy ý kiến của mình, tưởng như thế là “lập trường chắc chắn”, “có tính nguyên tắc”. Thế là cố chấp”[1].

Để phân tích, làm rõ hơn hình thức, nội dung, bản chất của tư tưởng, suy nghĩ, thái độ “cố chấp”, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã luận giải về khái niệm “vững chắc”. Theo đó, Người đã đặt câu hỏi và giải thích rằng: “Thế nào là lập trường vững chắc? Tức là đứng hẳn về lập trường giai cấp công nhân. Không có chút tự tư tự lợi làm mờ tối tư tưởng và hiểu biết của mình. Lý luận phải chăng đều do công tác thực tế thử thách. Việc đúng là đúng, chứ không phải cứ tự cho mình là đúng. Khiêm tốn, cẩn thận, chứ không phải hàm hồ, khinh người. Người khác đúng, thì mình thật thà hoan nghênh và sẵn sàng học tập. Người khác sai thì mình chịu khó lắng nghe, bền lòng giải thích. Dù sai lầm của mình rất nhỏ, cũng mạnh dạn thừa nhận, kiên quyết sửa chữa. Dù ý kiến của người khác chỉ đúng một chút, thì cũng phê phán chỗ sai, hoan nghênh chỗ đúng”[2].  

Trong thực tế cuộc sống, lao động, công tác của con người, tư tưởng, suy nghĩ, thái độ “cố chấp” sẽ làm ảnh hưởng lớn đến không khí đoàn kết, tinh thần cởi mở, môi trường làm việc ở cơ quan, tổ chức, đơn vị, địa phương và cộng đồng dân cư. Đối với hiệu quả trong công việc, nếu người đứng đầu của cơ quan, đơn vị, địa phương, người có uy tín trong cộng đồng dân cư có suy nghĩ, thái độ “cố chấp”, thì hệ lụy càng phức tạp, khó lường như đơn thư, khiếu kiện nảy sinh, lâu dần làm cho tổ chức, cơ quan, đơn vị, cộng đồng dân cư suy giảm sức chiến đấu, lao động, sản xuất. Đối với nhận thức chính trị, CB,ĐV, nhất là đối với lãnh đạo, quản lý mang trong mình nặng nề suy nghĩ, thái độ “cố chấp” sẽ làm suy giảm khả năng tư duy khoa học biện chứng, khách quan trong quá trình nhận xét, đánh giá sự việc, vấn đề, dễ rơi vào phiến diện, chủ quan, duy ý chí. Người có tư duy, suy nghĩ “cố chấp” dễ dẫn đến đánh giá, nhận xét không xác với bản chất sự việc, làm cho “việc sai nhỏ” lớn dần thành “việc sai lớn”, làm cho quyết định của họ đưa ra thiếu tính khách quan, thuyết phục. Do đó, Chủ tịch Hồ Chí Minh đánh giá về suy nghĩ, thái độ “cố chấp”: “Ai mà tư tưởng cố chấp, chắc chắn là người chủ quan. Chỉ nghe, chỉ hiểu một chút, hoặc chỉ có chút kinh nghiệm, rồi cứ lắp nguyên văn vào tất cả mọi việc một cách máy móc. Kết quả là đầu óc cứng đờ, không biết biến hóa, trái ngược với thái độ của giai cấp công nhân, trái hẳn với khoa học cách mạng”[3].

Để loại bỏ tư tưởng, suy nghĩ, thái độ “cố chấp” của một bộ phận CB,ĐV, công chức, viên chức, đoàn viên, hội viên, nhất là người đứng đầu cơ quan, đơn vị, địa phương và người có uy tín trong cộng đồng dân cư, chúng ta cần phải nhận thức rõ ràng, đầy đủ về “cố chấp”, xem nó là một “căn bệnh” để có sự quan tâm, cảnh giác, phòng ngừa đối với “loại bệnh” này. Nếu loại bỏ được căn bệnh này trong cá nhân của một bộ phận người lao động trong tổ chức, cơ quan, đơn vị, địa phương và cộng đồng dân cư sẽ góp phần thắt chặt tinh thần đoàn kết, thống nhất, tạo nên sức mạnh tổng hợp để thực hiện tốt các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. Vì vậy, Chủ tịch Hồ Chí Minh yêu cầu: “Chúng ta phải học tập và rèn luyện, làm cho lập trường vững chắc; và phải chống tư tưởng và thái độ cố chấp, chủ quan”[4] đối với một bộ phận CB,ĐV, người dân. 

Năm 2024, kỷ niệm tròn 70 năm bài viết “Vững chắc và cố chấp” của Chủ tịch Hồ Chí Minh (15/02/1954-15/02/2024) với 308 từ trở thành những chỉ dẫn, lời dạy bảo dễ hiểu, bình dị mà sâu sắc, uyên bác, là dịp để mỗi người chúng ta tự soi, tự sửa lại chính bản thân mình gắn với học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, Nghị quyết Trung ương (khóa XI, XII) và Kết luận số 21-KL/TW của HNTW 4 (khóa XIII) về đẩy mạnh xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị; kiên quyết ngăn chặn, đẩy lùi, xử lý nghiêm CB,ĐV suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”.

[1], [2], [3] Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 8, Nxb Chính trị quốc gia sự thật, tr.407

[4] Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 8, Nxb Chính trị quốc gia sự thật, tr.408

Lê Quang Cần