Kỷ niệm 80 năm sách viết về “Chiến thuật du kích” của Chủ tịch Hồ Chí Minh (5/1944-5/2024)

Chủ tịch Hồ Chí Minh là lãnh tụ vĩ đại của giai cấp công nhân và Nhân dân Việt Nam, đồng thời, là một nhà chiến lược quân sự xuất sắc của dân tộc ta. Tư tưởng quân sự Hồ Chí Minh bắt nguồn từ tư tưởng quân sự của cha ông, tinh hoa quân sự cổ kim của nhiều nước trên thế giới, quan trọng nhất là tư tưởng quân sự của chủ nghĩa Mác - Lênin được Hồ Chí Minh chọn lọc, vận dụng sáng tạo phù hợp với thực tiễn đất nước và con người Việt Nam làm nên những chiến thắng quân sự “lững lẫy năm châu, chấn động địa cầu” Điện Biên Phủ (07/5/1954), chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử (30/4/1975) giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (30/4/1975).

          Tháng 5/1944, Tổng bộ Việt Minh xuất bản “Chiến thuật du kích” để chuẩn bị xây dựng lực lượng vũ trang cách mạng tiến hành cuộc cách mạng tháng Tám năm 1945. Sách này với 13 chương được in lại trong Hồ Chí Minh toàn tập, tập 3, xuất bản năm 2011 của Nhà Xuất bản chính trị quốc gia sự thật (trang 449-536). Nội dung sách là những chỉ dẫn sâu sắc về lý luận, thực tiễn của việc hình thành nghệ thuật quân sự Việt Nam thời đại Hồ Chí Minh, đó là “Chiến thuật du kích”. 

          Chương I, mở đầu sách với tiêu đề: Du kích là gì? được Chủ tịch Hồ Chí Minh lý giải dễ hiểu và hình dung: “Du kích là cách đánh giặc của dân tộc bị áp bức chống đế quốc. Đế quốc có khí giới tốt, có quân đội đàng hoàng; quân du kích không có khí giới tốt, chưa thành quân đội đàng hoàng; nhưng quân du kích được dân chúng ủng hộ, thuộc địa hình, địa thế, khéo lợi dụng đêm tối, mưa nắng, khéo xếp đặt kế hoạch, nên quân du kích vẫn có thể đánh được đế quốc”[1]. Người cho rằng: “Biết đánh du kích thế nào cũng thắng lợi. Muốn đánh du kích cho thắng lợi cần bốn điều: 1. Phải có con đường chính trị đúng…; 2. Phải dựa trên cơ sở quần chúng…; 3. Phải có tổ chức vững chắc….; 4. Phải có một lối đánh rất tài giỏi”[2].

          Chương II, Tổ chức đội du kích, Bác Hồ phân chia thành: tiểu tổ du kích, chi đội, tư cách đội viên du kích, cơ quan chỉ huy; trong đó, tư cách đội viên du kích có đặc điểm là “Ai là dân Việt Nam khỏe mạnh muốn đánh Tây - Nhật, không sợ khó nhọc, nguy hiểm đều có thể thành một viên du kích. Nên chú ý những người nhanh nhẹn, dũng cảm có kinh nghiệm đánh giặc chút ít, nhất là những người đã đi lính”[3].

         Chương III, Nguyên tắc của cách đánh du kích, cần đảm bảo 04 nguyên tắc chính, đó là giữ quyền chủ động, hết sức nhanh chóng, bao giờ cũng giữ thế công, phải có kế hoạch thích hợp và chu đáo; trong đó, phải có kế hoạch thích hợp và chu đáo giữ vai trò rất quan trọng, bởi vì “tài giỏi của du kích chính là xếp đặt kế hoạch ấy, thật là thiên biến vạn hóa, kẻ thù không biết đâu mà ngờ, mà phòng… Tránh chỗ mạnh, đánh chỗ yếu…; phải đánh những trận gay go…; phân tán tập trung quân thù…; phải giữ quyền chủ động”[4].

          Chương IV, Cách tiến công, tập kích, Hồ Chí Minh yêu cầu “Du kích bao giờ cũng tiến công. Có hai cách tiến công, một là tập kích, hai là phục kích… Muốn tập kích được thắng lợi phải chuẩn bị rất bí mật và chu đáo, lúc tiến đánh phải nhanh chóng và kiên quyết. Vậy cần làm đúng mấy điều sau: Trinh thám, xếp kế hoạch, bắt đầu ra đi, lúc đến chỗ tập kích, xung phong, sau tập kích…”[5].

         Chương V, Phục kích là ẩn nấp trong một chỗ chờ quân giặc đi qua tiến ra đánh bất ngờ chúng. Do đó, “phục kích dễ thắng lợi hơn tập kích, vậy đội du kích cần chú ý nhiều về cách phục kích nhất là đội du kích mới bắt đầu hoạt động, chưa có nhiều kinh nghiệm, chưa rèn luyện nhiều. Muốn phục kích cần chú ý mấy điều này: Trinh thám, chọn chỗ phục kích, thi hành phục kích, sau khi phục kích thắng lợi, phục kích lính lẻ của giặc, phục kích đội vận tải của giặc, phục kích lính kỵ mã, xe ô tô”[6] của giặc.

        Chương VI, Cách phòng ngự, Bác Hồ lý giải về cách phòng ngự: “Phòng ngự nghĩa là chống giữ. Mình ở một chỗ, quân thù đến đánh, mình chống giữ gọi là phòng ngự… Du kích mà để cho quân thù đến đánh, mình phải phòng ngự, là không tốt rồi, là phải ở vào thế khó rồi. Tuy vậy nhiều khi đội du kích vì tình thế buộc phải phòng ngự như lúc đội du kích hoạt động trong vùng quân thù, bất ngờ bị quân thù tập kích, hoặc sau khi đánh úp quân giặc một trận, đội du kích phải dùng lối phòng ngự để bảo vệ cho chủ lực an toàn rút lui, hoặc lúc bảo vệ căn cứ địa cách mạng, đội du kích cũng phải dùng lối phòng ngự”[7].

        Chương VII, Cách đánh đuổi giặc, đó là “quân giặc đã bị đánh thua thì đội du kích phải đuổi theo… để tiêu diệt chúng… Lúc quân giặc bị đánh tan rồi thì đội du kích cắt (chia) ra một số đội viên xếp gọn chiến trường…cứu kẻ bị thương và đưa đi nơi dưỡng bệnh… Nếu quân giặc bị đánh bại ở nơi gần căn cứ địa của chúng ta thì chúng ta lại càng đuổi theo mà tiêu diệt. Lúc này phải động viên dân chúng giúp vào”[8].

        Chương VIII, Cách rút lui, việc “đánh du kích cần biết cách rút lui vì sau một trận được hay thua gì cũng vậy, đội du kích cần phải rút lui ngay, có khi định đánh mà thấy quân giặc mạnh quá cũng phải rút lui ngay không đánh”[9].

         Chương IX, Phá hoại, là rất trọng yếu trong đánh du kích, có thể ngăn cản đội máy móc, đội kỵ mã, làm chậm trễ lực lượng bộ binh của giặc. Tuy nhiên, “muốn phá hoại phải có dân chúng ủng hộ và giúp sức. Đồng thời, dân phải làm vườn không nhà trống thì mới có hiệu qảu nhiều”[10].

         Chương X, Thông tin, liên lạc, xác định “đánh du kích cần xếp đặt thông tin và liên lạc cho nhanh chóng, chắc chắn và chu đáo. Không có thông tin và liên lạc với các nơi thì đội du kích đứng chơ vơ giữa trời, không làm gì được. Thông tin và liên lạc của du kích phần lớn nhờ cậy vào dân chúng. Người phụ trách thông tin và liên lạc phải chọn người nhanh nhẹn, chắc chắn và khôn khéo, dùng lối đi bộ, đi ngựa, đi xe, đi thuyền để đưa tin”[11].

         Chương XI, Hành quân, người đội trưởng giữ vai trò rất quan trọng đối với việc hành quân và cần lưu ý ba điều, “một là nhẹ nhàng nghĩa là chỉ mang theo những đồ rất cần thiết; hai là nhanh chóng, nhanh chóng chừng nào hay chừng ấy; ba là bí mật, không những bí mật với quân thù mà còn phải bí mật với dân chúng nữa… Lúc hành quân nếu đằng trước có quân giặc thì người đội trưởng phải đi trước, còn người chính trị viên đi sau. Nếu đằng sau có quân giặc thì người đội trưởng phải đi sau, nếu hai bên có giặc thì người đội trưởng đi giữa”[12].

         Chương XII, Đóng quân, việc đóng quân giữ vai trò cực kỳ quan trọng đối với bảo toàn lực lượng, là nơi tiến lên có khả năng đánh được kẻ thù, là nơi lui về có khả năng an toàn. Vì vậy, “đóng quân phải chú ý chọn chỗ thuận tiện để nghỉ ngơi và phòng thủ. Nếu chỗ đóng quân xa quân thù và có địa thế hiểm yếu không sợ bị quân thù đánh úp thì có thể đóng quân trong làng. Nếu không được thế thì phải rất cẩn thận trong lúc đóng quân”[13].

         Chương XIII, Căn cứ địa, được Chủ tịch Hồ Chí Minh xác định có ý nghĩa, vai trò sống còn đối với đội du kích trong quá trình chiến đấu chống kẻ thù xâm lược. Do đó, “đội du kích trong lúc hoạt động đánh quân thù cần có một vài nơi đứng chân làm cơ sở. Tại nơi ấy, đội du kích tích trữ lương thực, thuốc đạn, lâu lâu về đó nghỉ ngơi, luyện tập. Nơi ấy phải có địa thế hiểm yếu che chở và quần chúng cảm tình ủng hộ”[14].

          Năm 2024, kỷ niệm 80 sách viết về “Chiến thuật du kích” của Chủ tịch Hồ Chí Minh (5/1944-5/2024) là dịp để mỗi người dân trong và ngoài nước nói chung, đặc biệt đối với các lực lượng vũ trang Quân đội nhân dân Việt Nam nói riêng mãi mãi nhớ về những chỉ dạy có giá trị lý luận, thực tiễn sâu sắc sách “Chiến thuật du kích” của Bác Hồ kính yêu. Do đó, trong bất kỳ điều kiện, hoàn cảnh nào, dù phải chịu đựng nhiều gian khổ, hy sinh, dù phải đương đầu với những âm mưu, thủ đoạn tinh vi, xảo quyệt của kẻ thù, Quân đội nhân dân Việt Nam vẫn tuyệt đối trung thành, tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng, phát huy cao độ truyền thống yêu nước, chủ nghĩa anh hùng cách mạng, kỷ luật nghiêm minh, luôn chủ động, sáng tạo, mưu trí, dũng cảm, quyết chiến, quyết thắng, gắn bó máu thịt với Nhân dân, thủy chung, nghĩa tình; các thế hệ cán bộ, chiến sĩ đã nối tiếp lập nên những chiến công hiển hách, làm rạng rỡ lịch sử dựng nước và giữ nước của dân tộc, xây đắp nên truyền thống vẻ vang, xứng đáng với lời khen ngợi của Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Quân đội ta trung với Đảng, hiếu với dân, sẵn sàng chiến đấu hy sinh vì độc lập, tự do của Tổ quốc, vì chủ nghĩa xã hội. Nhiệm vụ nào cũng hoàn thành, khó khăn nào cũng vượt qua, kẻ thù nào cũng đánh thắng”; xứng đáng với danh hiệu cao quý “Bộ đội Cụ Hồ” mà nhân dân khen tặng, xứng danh là Quân đội anh hùng của dân tộc Việt Nam anh hùng.

[1], [2], [3],[4],[5], [6],[7],[8], [9], [10], [11], [12],[13], [14] Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 3, Nxb Chính trị quốc gia sự thật, Hà Nội, tr.449; tr.449-500; tr.503; tr.503-504; tr.506; tr.514; tr.523; tr.527; tr.528; tr.530; tr.533; tr.534; tr.535; tr.536.

[15] Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 14, Nxb Chính trị quốc gia sự thật, Hà Nội, tr.435

Lê Quang Cần