Lễ giỗ Đức Lễ Thành hầu Nguyễn Hữu Cảnh lần thứ 324 (16/5/1700-16/5/2024 Âm lịch)

Sáng 21/6/2024, tại di tích Đền thờ Thượng đẳng thần Nguyễn Hữu Cảnh ở phường Hiệp Hòa, UBND thành phố Biên Hòa long trọng tổ chức Lễ giỗ Đức Lễ Thành hầu Nguyễn Hữu Cảnh lần thứ 324 (ngày 16 tháng 5 năm Canh Thìn 1700 - ngày 16 tháng 5 năm Giáp Thìn 2024).

Sáng ngày 21/6/2024, các đại biểu tham dự Lễ giỗ Đức ông Nguyễn Hữu Cảnh tại Đền thờ Thượng đẳng thần Nguyễn Hữu Cảnh ở phường Hiệp Hòa, thành phố Biên Hòa

Tham dự Lễ giỗ có đồng chí Hồ Thanh Sơn - Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy và các đồng chí UVTVTU: Thái Bảo - Chủ tịch HĐND tỉnh; Đào Văn Phước - Trưởng ban Ban Tổ chức Tỉnh ủy; Huỳnh Thanh Bình - Chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra Tỉnh ủy; Phạm Xuân Hà - Trưởng ban Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy; Trần Trung Nhân - Trưởng ban Ban Nội chính Tỉnh ủy; Cao Tiến Dũng - Trưởng ban Ban Dân vận Tỉnh ủy. Tham dự buổi Lễ còn có các đồng chí TUV: Nguyễn Sơn Hùng - Phó chủ tịch UBND tỉnh; Viên Hồng Tiến - Chánh văn phòng Tỉnh ủy, Hồ Văn Nam - Bí thư Thành ủy Biên Hòa, cùng đông đảo cán bộ, đảng viên và các tầng lớp nhân dân thành phố Biên Hòa.

Sáng ngày 21/6/2024, đồng chí Hồ Thanh Sơn - Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy và đồng chí Thái Bảo - UVTV, Chủ tịch HĐND tỉnh dâng hương tại Đền thờ Thượng đẳng thần Nguyễn Hữu Cảnh

Trong không khí trang nghiêm và thành kính tri ân, các đại biểu đã thực hiện nghi thức dâng lễ vật, dâng hương; đọc chúc văn tưởng nhớ công ơn Đức Lễ Thành hầu Nguyễn Hữu Cảnh, ôn lại lịch sử 326 năm hình thành và phát triển vùng đất Biên Hòa - Đồng Nai, gắn liền với sự kiện tại Cù lao Phố (phường Hiệp Hòa) 326 năm trước: “Mùa Xuân, tháng 2 năm Mậu Dần (1698), chúa Nguyễn Phúc Chu sai Thống suất Nguyễn Hữu Cảnh vào kinh lược vùng đất phía Nam, chia đất Đông Phố, lấy xứ Đồng Nai làm huyện Phúc Long (còn gọi là Phước Long) nay thăng làm phủ, dựng dinh Trấn Biên (tức Biên Hòa ngày nay), lấy xứ Sài Gòn làm huyện Tân Bình (nay thăng làm phủ), dựng dinh Phiên Trấn (tức Sài Gòn ngày nay), mỗi dinh đều đặt chức lưu thủ, cai bạ, ký lục và các cơ đội thuyền thủy bộ tinh binh, thuộc binh. Mở rộng đất được hơn nghìn dặm, được hơn 4 vạn hộ, bèn chiêu mộ những dân xiêu dạt từ Bố Chính trở về Nam đến ở cho đông. Thiết lập xã thôn phường ấp, chia cắt giới phận, khai khẩn ruộng nương, định lệnh thuế tô dung, làm sổ đinh điền. Lại lấy người Thanh đến buôn bán ở Trấn Biên làm xã Thanh Hà, ở Phiên Trấn lập làm xã Minh Hương. Từ đó người Thanh ở buôn bán đều thành dân hộ (của ta)” [1].

Đức Lễ Thành hầu Nguyễn Hữu Cảnh là vị Anh hùng dân tộc có công khai phá bờ cõi phương Nam, xác lập chủ quyền ở Đàng Trong, đặc biệt là vùng đất Đồng Nai - Gia Định sau này. Nguyễn Hữu Cảnh sinh năm 1650, tại xã Vạn Ninh, huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình. Ông là một nhà lãnh đạo văn võ song toàn, một vị tướng tài ba, một nhà quản lý hành chính xuất sắc, đã dùng tài đức của mình để thu phục lòng người, đem lại ấm no hạnh phúc cho nhân dân. Cuộc đời và sự nghiệp của Đức Lễ Thành hầu Nguyễn Hữu Cảnh đã có nhiều công lao to lớn. Vốn dòng dõi võ tướng, Nguyễn Hữu Cảnh sớm theo cha chinh chiến, lập được nhiều chiến công, được Chúa Nguyễn Phúc Tần (1620-1687) phong chức Cai cơ.

Tháng 02 năm Mậu Dần (1698), Thống suốt Nguyễn Hữu Cảnh vâng lệnh chúa Nguyễn vào kinh lược vùng đất phía Nam và đặt bản doanh tại Cù Lao Phố (nay là phường Hiệp Hòa, thành phố Biên Hòa). Từ vùng lưu dân sinh sống tự phát, Nguyễn Hữu Cảnh đã tập hợp và chiêu mộ lưu dân, đồng thời, đặt các chức quan, binh để quản lý, tổ chức khai khẩn ruộng đất, định ngạch tô thuế, làm sổ đinh điền, chính thức xác lập chủ quyền của Đàng Trong, quản lý vùng đất mới, định hướng phát triển, thu nạp, chiêu mộ thêm dân, khai khẩn ruộng đất, đặt đơn vị hành chính, chuẩn định thuế, lập bộ tịch đinh điền… tạo cơ sở cho việc phát triển xứ Đồng Nai - Gia Định và cả vùng Nam Bộ sau này. Ông qua đời vào ngày 16/5 năm Canh Thìn (1700) tại Sầm Khê (Rạch Gầm, nay thuộc tỉnh Tiền Giang), thọ 51 tuổi. Với những công lao trong việc xác lập chủ quyền ở Đàng Trong và chống giặc ngoại xâm, Chúa Nguyễn Phúc Chu phong tặng Hiệp tán công thần, đặc tiến Chưởng doanh, thụy Trung Cần. Năm Gia Long thứ 4 (1805), ông được truy tặng Tuyên lực Công thần, Đặc tiến Phụ quốc Thượng tướng quân, Cẩm y vệ Đô chỉ huy sứ ty,… liệt vào thượng đẳng công thần, thờ phụ vào Thái Miếu.

Ông chính là vị công thần với tinh thần “Trung quân ái quốc” của bậc tiền nhân hết lòng vì nước vì dân, góp phần xác lập chủ quyền, giữ vững lãnh thổ Việt Nam của nhà Nguyễn, tiếp tục khẳng định sự hiện diện và trường tồn của người Việt ở dãi đất phương Nam. Ông đã được nhân dân kính phục, nhớ ơn, tôn thờ. Để tưởng nhớ công lao của ông, ngày nay đền thờ Lễ thành hầu Nguyễn Hữu Cảnh được xây dựng, bảo tồn ở nhiều địa phương.

Sự kiện Lễ Giỗ Đức Lễ Thành hầu Nguyễn Hữu Cảnh nhằm phát huy truyền thống uống nước nhớ nguồn, tỏ lòng biết ơn và ghi nhận công đức đối với Đức Lễ Thành hầu Nguyễn Hữu Cảnh - vị tướng đặt nền móng cho vùng đất Biên Hòa - Đồng Nai, người có công đầu trong thiết lập hệ thống chính quyền ở vùng đất Nam Bộ. Tri ân công lao to lớn của Nguyễn Hữu Cảnh, sau khi ông qua đời người dân Biên Hòa - Đồng Nai tôn thờ như một vị Thần Thành Hoàng, nơi đây chính là điểm ghi dấu bước chân “người đi mở cõi”. Và cũng tại Cù lao Phố, vào ngày 16/5/1700, người dân địa phương đã chiêm bái Đức ông trước khi di quan về an táng tại quê nhà ở tỉnh Quảng Bình sau cơn bạo bệnh trong chuyến công du lần thứ 2 ở miền Nam.

Ngày 20/6/2024, các tầng lớp nhân dân dâng hương tại Lễ giỗ Đức ông Nguyễn Hữu Cảnh ở Đền thờ Thượng đẳng thần Nguyễn Hữu Cảnh (phường Hiệp Hòa, thành phố Biên Hòa)

Đây là năm đầu tiên thành phố tổ chức Lễ giỗ Đức ông Nguyễn Hữu Cảnh, thể hiện lòng tri ân công đức của các bậc tiền nhân trong công cuộc khai khẩn và mở cõi vùng đất phương Nam, đặt nền tảng để xác lập chủ quyền lãnh thổ Đại Việt ở vùng đất mới. Cũng là bước ngoặt lịch sử quan trọng, đánh dấu sự xác lập địa giới hành chính đầu tiên, mở đầu thời kỳ hình thành và phát triển vùng đất Biên Hòa - Đồng Nai. Đảng bộ và Nhân dân tỉnh Đồng Nai nguyện tiếp tục phát huy truyền thống yêu nước cách mạng, phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc, quyết tâm xây dựng địa phương ngày càng phát triển.

Đây cũng là dịp tỉnh Đồng Nai chuẩn bị tổ chức Hội thảo khoa học xác định “Ngày truyền thống tỉnh Đồng Nai”, sáng ngày 25/6/2024 tới đây, nhằm thu thập, nghiên cứu, rà soát những thông tin, tài liệu liên quan làm sáng tỏ sự kiện mùa Xuân, tháng 02 năm Mậu Dần (1698). Hội thảo có ý nghĩa vô cùng quan trọng với tỉnh Đồng Nai nhằm khẳng định công lao, vai trò của các thế hệ ông cha đã có công khai phá, xây dựng vùng đất Biên Hòa - Đồng Nai phát triển như ngày nay, là cơ sở để Đồng Nai đề xuất các cấp có thẩm quyền công nhận “Ngày truyền thống tỉnh Đồng Nai”.

Trước đó, chiều 20/6, tại Di tích đền thờ Nguyễn Hữu Cảnh, nhiều hoạt động văn hóa, thể thao cũng được tổ chức nhân kỷ niệm Ngày Giỗ Đức ông Nguyễn Hữu Cảnh năm 2024.

-----

[1] Quốc sử quán triều Nguyễn (2002), Đại Nam thực lục, Nxb Giáo dục, tập 1, tr.111.

Lê Sơn