Quan điểm của Bác Hồ về thi đua yêu nước

Thi đua yêu nước là một trong những tư tưởng lớn, xuyên suốt và nhất quán trong toàn bộ sự nghiệp cách mạng của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Với Người, thi đua không chỉ là một phong trào vận động, mà còn là một phương thức cách mạng sâu sắc, gắn bó mật thiết với yêu nước, với hành động cụ thể của mỗi cá nhân và tập thể trong sự nghiệp dựng nước và giữ nước. Quan điểm của Bác Hồ về thi đua yêu nước không chỉ mang giá trị thực tiễn sâu sắc trong thời kỳ kháng chiến, mà còn là kim chỉ nam trong công cuộc xây dựng và phát triển đất nước hiện nay.
Ngay từ những năm đầu sau Cách mạng Tháng Tám 1945, trong bối cảnh đất nước vừa giành được độc lập, nhưng còn muôn vàn khó khăn, thù trong giặc ngoài, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã sớm nhận thức được vai trò đặc biệt quan trọng của thi đua trong việc khơi dậy tinh thần yêu nước, đoàn kết và sáng tạo của Nhân dân. Tại Lễ phát động phong trào Thi đua ái quốc ngày 11/6/1948, Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định: “Thi đua là yêu nước, yêu nước thì phải thi đua, và những người thi đua là những người yêu nước nhất”.
Lời kêu gọi ngắn gọn, súc tích nhưng chứa đựng chiều sâu tư tưởng rất lớn. Bác đã nâng phong trào thi đua lên tầm một phẩm chất đạo đức, một biểu hiện sinh động của chủ nghĩa yêu nước chân chính. Thi đua không phải là điều gì xa vời, mà chính là việc mỗi người dân thực hiện tốt nhiệm vụ của mình - từ việc nhỏ đến việc lớn - trong lao động sản xuất, học tập, công tác và chiến đấu.
Theo Bác Hồ, thi đua không chỉ đơn thuần là chạy đua thành tích hay hình thức phong trào, mà phải gắn với hiệu quả thiết thực và mang tính sáng tạo cao. Người chỉ rõ: “Thi đua phải thiết thực, tránh hình thức, tránh khoa trương. Phải thi đua thực sự bằng việc làm, bằng năng suất, bằng hiệu quả.” Với cách nhìn đó, Bác coi thi đua là một hành động cách mạng, một phương tiện để thúc đẩy sự tiến bộ của từng người, từng tổ chức. Thi đua là cách để phát hiện, nhân rộng và lan tỏa những điển hình tiên tiến, những “bông hoa đẹp” giữa đời thường, tạo nên phong trào rộng khắp trong toàn dân, toàn quân.
Tư tưởng này của Người đã được cụ thể hóa trong nhiều phong trào lớn, như: “Diệt giặc đói, diệt giặc dốt, diệt giặc ngoại xâm”, “Ba đảm đang”, “Ba sẵn sàng”, “Nghìn việc tốt”... Tất cả đều bắt nguồn từ tinh thần thi đua yêu nước, biến lý tưởng cách mạng thành hành động thiết thực. Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn nhấn mạnh rằng thi đua không tách rời lợi ích thiết thực của nhân dân. Người nói: “Thi đua là để làm cho dân giàu, nước mạnh, mọi người được ăn no mặc ấm, học hành tiến bộ”.

Chủ tịch Hồ Chí Minh thăm và nói chuyện tại Đại hội Anh hùng, chiến sĩ thi đua chống Mỹ cứu nước lần thứ 4 (ngày 30/12/1966) - Ảnh tư liệu

Điều đó có nghĩa, thi đua không chỉ nhằm hoàn thành nhiệm vụ chính trị, kinh tế, quân sự, mà còn hướng đến mục tiêu nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho nhân dân. Vì vậy, phong trào thi đua phải xuất phát từ thực tiễn đời sống, có sự tham gia tự giác, sáng tạo của quần chúng, và phải tạo ra những kết quả cụ thể, bền vững. Đặc biệt, Bác rất quan tâm đến việc biểu dương, khen thưởng, tôn vinh kịp thời những người có thành tích trong thi đua. Người nói: “Phải chọn người xứng đáng, phải tuyên dương thật sự, khen thưởng đúng mức để người tốt càng tốt hơn, người chưa tốt thì phấn đấu vươn lên.” Một trong những giá trị lớn lao của thi đua theo tư tưởng Hồ Chí Minh là rèn luyện đạo đức cách mạng, khắc phục chủ nghĩa cá nhân, lười biếng, ỷ lại. Người nhấn mạnh: “Thi đua là một cách giáo dục, là một cách để tập luyện, để tiến bộ. Ai biết thi đua là người tiến bộ”. Người thi đua giỏi không chỉ là người làm tốt công việc, mà còn là người có tinh thần trách nhiệm, sống có lý tưởng, sẵn sàng cống hiến vì lợi ích chung. Vì vậy, thi đua cũng là một phương thức xây dựng con người mới xã hội chủ nghĩa - những con người “vừa hồng, vừa chuyên”.
Phong trào thi đua yêu nước tại Đồng Nai thời gian qua đã có bước phát triển mạnh mẽ, ngày càng đi vào chiều sâu, thiết thực, hiệu quả và trở thành động lực quan trọng thúc đẩy sự phát triển toàn diện của tỉnh. Việc quán triệt và vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về thi đua yêu nước được triển khai nghiêm túc, đồng bộ từ tỉnh đến cơ sở, tạo sự chuyển biến rõ nét trong nhận thức và hành động của cả hệ thống chính trị. Các phong trào thi đua được phát động ngày càng sát với thực tiễn, bám sát nhiệm vụ chính trị trọng tâm của địa phương, đơn vị, hướng mạnh về cơ sở và người lao động trực tiếp. Nhiều phong trào như “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa”, “Thi đua lao động giỏi, lao động sáng tạo”, “Cải cách hành chính vì Nhân dân phục vụ”, “Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh”... đã khơi dậy tinh thần sáng tạo, ý chí vươn lên và tinh thần trách nhiệm trong cán bộ, đảng viên và Nhân dân. Công tác khen thưởng có nhiều đổi mới, đảm bảo chính xác, kịp thời, công khai, minh bạch, góp phần tôn vinh đúng người, đúng việc, tạo khí thế thi đua sôi nổi, rộng khắp. Nhiều mô hình, điển hình tiên tiến trên các lĩnh vực được phát hiện, tôn vinh và nhân rộng, tạo sức lan tỏa mạnh mẽ trong cộng đồng. Có thể khẳng định, phong trào thi đua yêu nước tại Đồng Nai không chỉ góp phần thực hiện thắng lợi các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng - an ninh, mà còn lan tỏa giá trị đạo đức, văn hóa tốt đẹp, thể hiện sinh động tinh thần “thi đua là yêu nước” mà Chủ tịch Hồ Chí Minh hằng nhấn mạnh.

Đồng Nai tổ chức Lễ tổng kết phong trào thi đua yêu nước năm 2024 và phát động phong trào năm 2025

Trong giai đoạn hiện nay, khi đất nước đang đẩy mạnh công cuộc đổi mới, hội nhập quốc tế sâu rộng và chuyển sang phát triển nhanh, bền vững, toàn diện, tư tưởng Hồ Chí Minh về thi đua yêu nước càng có giá trị đặc biệt. Các phong trào như: “Lao động giỏi - lao động sáng tạo”, “Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh”, “Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh”, “Cả nước chung tay vì người nghèo”… đều là sự tiếp nối sinh động tinh thần thi đua mà Bác Hồ đã khơi nguồn. Tại nhiều địa phương, ngành nghề, đã và đang xuất hiện những tấm gương điển hình tiên tiến - những người “dám nghĩ, dám làm”, không ngại khó khăn, tận tụy vì cộng đồng. Những tấm gương ấy chính là minh chứng sống động cho lời dạy của Bác về thi đua - đó là yêu nước bằng hành động cụ thể, thiết thực mỗi ngày.
Quan điểm về thi đua yêu nước của Chủ tịch Hồ Chí Minh không chỉ là kim chỉ nam cho các phong trào cách mạng trong quá khứ, mà còn là phương châm hành động sâu sắc trong công cuộc xây dựng đất nước hôm nay. Mỗi cán bộ, đảng viên, mỗi người dân cần nhận thức đúng đắn và thực hiện thi đua không phải để làm hình thức, mà để cống hiến, để lan tỏa tinh thần yêu nước bằng những việc làm cụ thể, góp phần xây dựng một xã hội tốt đẹp hơn, giàu mạnh hơn, đúng như mong muốn và kỳ vọng của Bác Hồ kính yêu.

Huy Dương