Tầm vóc thời đại và sứ mệnh lịch sử của Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam (MTDTGPMNVN)

Ngày 20/12/1960, MTDTGPMNVN ra đời là một tất yếu của lịch sử, là kết quả của sự sáng tạo trong lãnh đạo cách mạng của Ðảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh, đáp ứng được yêu cầu của sự nghiệp cách mạng miền Nam. MTDTGPMNVN mang tầm vóc thời đại, có vai trò và sứ mệnh lịch sử là tổ chức đại diện chân chính cho ngọn cờ công khai đoàn kết, tập hợp tất cả các tầng lớp nhân dân, các giai cấp, các dân tộc, các đảng phái, các đoàn thể, các tôn giáo và nhân sĩ yêu nước ở miền Nam, không phân biệt xu hướng chính trị để đấu tranh lật đổ ách thống trị của đế quốc Mỹ và bọn tay sai phản động, thực hiện độc lập, dân chủ, hòa bình, thống nhất đất nước.

Sau Hiệp định Giơnevơ năm 1954, Việt Nam tạm thời bị chia làm hai miền. Ở miền Bắc, Chính phủ và Nhân dân ta kiên quyết đấu tranh đòi thi hành Hiệp định để tiến tới hòa bình thống nhất Tổ quốc. Ở miền Nam, đế quốc Mỹ thay thế thực dân Pháp, dựng lên chính quyền Ngô Ðình Diệm (chính quyền Việt Nam Cộng hòa), thực hiện chế độ thực dân kiểu mới, phản bội lại những nguyện vọng tha thiết của Nhân dân ta,... Mỹ - Diệm thực hiện chính sách khủng bố, trả thù những người yêu nước, chia rẽ dân tộc, tôn giáo. Chúng ban hành Luật 10/59, lê máy chém đi khắp miền Nam, chúng đã tổ chức các chiến dịch tố cộng, diệt cộng, thảm sát những người yêu nước, tham gia cách mạng và thân nhân những gia đình có người tập kết, cướp lại ruộng đất của nông dân; tiến hành đàn áp các giáo phái... Hàng chục vạn đồng bào ta đã bị thảm sát, hàng nghìn làng mạc đã bị đốt phá, gây nên biết bao cảnh đau thương,... Nhân dân miền Nam không còn con đường nào khác ngoài việc sử dụng vũ lực để đáp trả kẻ thù.

Trước tình hình như vậy ở miền Nam, tháng 01/1959, Ban Chấp hành Trung ương Đảng Lao động Việt Nam họp Hội nghị lần thứ 15 (khóa II). Trên cơ sở phân tích tình hình, xác định mâu thuẫn của xã hội Việt Nam và miền Nam Việt Nam từ sau Hiệp nghị Giơnevơ, Hội nghị chủ trương có một mặt trận riêng ở miền Nam, coi đây là một trong những nội dung cơ bản của Nghị quyết số 15-NQ/TW (khóa II). Tháng 9/1960, Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ III của Đảng được triệu tập, đã hoàn chỉnh những nội dung cơ bản về đường lối và phương pháp cách mạng ở miền Nam. Đại hội chủ trương thành lập Trung ương Cục ở miền Nam để giúp Trung ương Đảng, Bộ Chính trị chỉ đạo phong trào cách mạng miền Nam. Để tập hợp rộng rãi lực lượng cách mạng và phát huy cao độ sức mạnh đại đoàn kết dân tộc, nêu cao chủ nghĩa yêu nước, Đại hội III của Đảng cũng chủ trương phải xây dựng tổ chức MTDTGPMNVN.

“Tức nước, vỡ bờ”, Nhân dân miền Nam đã vùng lên với nhiều hình thức đấu tranh chính trị, vũ trang để chống lại sự bắt bớ, đàn áp dã man của Mỹ - Diệm, bảo vệ quyền sống, quyền làm người, để xóa cảnh nước nhà bị chia cắt. Cuộc Đồng Khởi ở Bến Tre, rồi nhanh chóng lan rộng ra khắp các tỉnh Nam Bộ, Tây Nguyên và một số tỉnh Nam Trung Bộ,...

Trước sự phát triển mạnh mẽ của phong trào Đồng Khởi, để tập hợp đoàn kết các tầng lớp nhân dân, các dân tộc, các tôn giáo, các nhân sĩ yêu nước ở miền Nam, không phân biệt xu hướng chính trị, ngày 20/12/1960, Ðại hội Ðại biểu quốc dân miền Nam được tiến hành tại vùng giải phóng ở xã Tân Lập, huyện Châu Thành (nay là huyện Tân Biên), tỉnh Tây Ninh. Ðại hội đã quyết định thành lập MTDTGPMNVN, thông qua Tuyên ngôn và Chương trình hành động 10 điểm:

“1. Đánh đổ chế độ thuộc địa trá hình của đế quốc Mỹ và chính quyền độc tài Ngô Đình Diệm, tay sai của Mỹ, thành lập chính quyền liên minh dân tộc, dân chủ.

2. Thực hiện chế độ dân chủ rộng rãi và tiến bộ.

3. Xây dựng nền kinh tế độc lập, tự chủ, thực hiện cải thiện dân sinh.

4. Thực hiện giảm tô, tiến tới giải quyết vấn đề ruộng đất cho nông dân, giúp người cày có ruộng.

5. Xây dựng nền văn hóa giáo dục dân tộc, dân chủ.

6. Xây dựng một quân đội bảo vệ Tổ quốc, bảo vệ Nhân dân.

7. Thực hiện dân tộc bình đẳng, nam nữ bình quyền, bảo hộ quyền lợi chính đáng của ngoại kiều và kiều bào.

8. Thực hiện chính sách ngoại giao hòa bình, trung lập.

9. Lập lại quan hệ bình thường giữa hai miền, tiến tới hòa bình thống nhất Tổ quốc.

10. Chống chiến tranh xâm lược, tích cực bảo vệ hòa bình thế giới”.

Chương trình 10 điểm của Mặt trận đã giải quyết một cách đúng đắn những vấn đề cơ bản của cách mạng miền Nam. Vì vậy, MTDTGPMNVN đã có sức thu hút mạnh mẽ các tầng lớp nhân dân trong vùng giải phóng và các đô thị lớn. Ðây là sự kiện quan trọng, là bước ngoặt của cách mạng miền Nam. 

Trên cơ sở phát triển của Mặt trận, Ngày 16/02/1962 tại Tân Biên (Tây Ninh), Đại hội MTDTGPMNVN lần thứ I đã cử ra Ủy ban Trung ương chính thức gồm 52 đại biểu. Luật sư Nguyễn Hữu Thọ được bầu làm Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTDTGPMNVN. Phó Chủ tịch gồm các đồng chí: Bác sĩ Phùng Văn Cung; ông Võ Chí Công - đại diện Đảng Nhân dân cách mạng miền Nam; Kiến trúc sư Huỳnh Tấn Phát - Tổng Thư ký Đảng Dân chủ miền Nam; ông Ybih Aleo - người dân tộc Ê đê, Chủ tịch Ủy ban Phong trào tự trị các dân tộc Tây Nguyên; Đại đức Sơn Vọng - đại biểu đồng bào Khơme yêu nước; ông Trần Nam Trung và Nguyễn Văn Hiếu. Ủy viên Đoàn Chủ tịch gồm các đồng chí: Trần Bạch Đằng, Phan Văn Đáng, Nguyễn Hữu Thế, Trần Bửu Kiếm, bà Nguyễn Thị Định, Hòa thượng Thích Thượng Hào, Ngọc đầu sư Nguyễn Văn Ngợi, Lê Quang Thành, ông Đặng Trần Thi.

Ngày 20/12/1963, trả lời các nhà báo Xô viết nhân kỷ niệm 3 năm Ngày thành lập MTDTGPMNVN, Bác Hồ nêu rõ: “Do sự đoàn kết chặt chẽ và chiến đấu anh dũng của mình và sự nhiệt tình ủng hộ của nhân dân yêu chuộng chính nghĩa và hòa bình trên thế giới, Nhân dân miền Nam Việt Nam nhất định sẽ thắng lợi, đế quốc Mỹ và bọn tay sai nhất định sẽ thất bại”.

Ngày 11/11/1964, MTDTGPMNVN đã họp Đại hội lần thứ 2, có 150 đại biểu tham dự. Đại hội nhất trí cử ra Ủy ban Trung ương gồm 49 trên 150 đại biểu có mặt. Luật sư Nguyễn Hữu Thọ tiếp tục được cử làm Chủ tịch đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTDTGPMNVN. Phó chủ tịch gồm các đồng chí: Ybih Aleo, Phùng Văn Cung, Võ Chí Công, Huỳnh Tấn Phát, Thích Thôm Mê Thê Nhem - dân tộc Khơ me, Trần Nam Trung - đại diện Quân giải phóng Miền Nam. Ủy viên gồm các đồng chí: Nguyễn Thị Định, Trần Bạch Đằng, Thích Thượng Hào, Trần Bửu Kiếm, Nguyễn Văn Ngợi, Phan Xuân Thái (Phan Văn Đáng), Nguyễn Hữu Thế, Đặng Trần Thi. Ban Thư ký gồm các đồng chí: Huỳnh Tấn Phát (Tổng Thư ký), Lê Văn Huân, Hồ Thu, Ung Ngọc Kỳ, Hồ Xuân Sơn (Phó Tổng Thư ký). Sau ông Nguyễn Văn Hiếu lại tham gia Đoàn chủ tịch.

Đại hội MTDTGPMNVN lần thứ 2 ngày 11/11/1964 (Ảnh tư liệu)

MTDTGPMNVN chọn lá cờ nửa màu xanh, nửa màu đỏ, giữa có ngôi sao vàng năm cánh làm cờ của Mặt trận và bài ca Giải phóng miền Nam làm bài hát của Mặt trận. Mặt trận có Thông tấn xã giải phóng, có Đài phát thanh giải phóng, có vùng căn cứ ở Bắc Tây Ninh, có đường dây liên lạc đến các nơi bằng vô tuyến điện, đường bộ. MTDTGPMNVN phát triển khắp các huyện, tỉnh đều tổ chức thành lập ở các cấp. Ủy ban Mặt trận địa phương được tổ chức ở bốn cấp: cấp khu, cấp tỉnh, cấp huyện, cấp xã. Đến tháng 10/1962, hầu hết các tỉnh thành đều có Ủy ban Mặt trận. Trong số 41 tỉnh thành từ vĩ tuyến 17 đến mũi Cà Mau thì có 38 tỉnh thành có Ủy ban Mặt trận ra mắt nhân dân. Từ năm 1960-1967, Ủy ban Mặt trận Dân tộc Giải phóng địa phương các cấp thực hiện chức năng của chính quyền cách mạng.

Dưới sự lãnh đạo của Trung ương Ðảng, kế thừa và vận dụng sáng tạo kinh nghiệm hoạt động của các hình thức tổ chức Mặt trận trước đây, MTDTGPMNVN đã coi trọng cả ba mũi giáp công và ba vùng chiến lược; kết hợp nhuần nhuyễn các hình thức đấu tranh chính trị, vũ trang, binh vận, ngoại giao nhằm phát huy sức mạnh dân tộc, kết hợp với sức mạnh thời đại, tạo nên sức mạnh tổng hợp. Từ ngày thành lập đến ngày toàn thắng 30/4/1975 là một chặng đường đấu tranh gian khổ, nhưng hết sức vẻ vang của MTDTGPMNVN. Sứ mệnh của MTDTGPMNVN là tập hợp lực lượng Nhân dân miền Nam với sự chi viện của miền Bắc xã hội chủ nghĩa đã lãnh đạo quân và dân miền Nam đi từ thắng lợi này đến thắng lợi khác, hoàn thành sự nghiệp cách mạng dân tộc dân chủ. Mặt trận đã kế thừa những kinh nghiệm của quá trình cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân Việt Nam và vận dụng một cách sáng tạo vào cuộc cách mạng giải phóng miền Nam. MTDTGP MNVN đã góp phần quan trọng cùng toàn Đảng, toàn dân, toàn quân thực hiện thắng lợi sự nghiệp đấu tranh giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước.

Sau ngày giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước, tháng 02/1977, MTDTGPMNVN và Liên minh các lực lượng dân tộc, dân chủ và hòa bình Việt Nam hợp nhất với Mặt trận Tổ quốc Việt Nam thành một tổ chức duy nhất lấy tên là Mặt trận Tổ quốc Việt Nam. Kế thừa và phát huy truyền thống vẻ vang MTDTGP MNVN, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam nguyện không ngừng tăng cường về tổ chức, đổi mới nội dung, phương thức và nâng cao hiệu quả hoạt động, thực hiện tốt vai trò là tổ chức liên minh chính trị, liên hiệp tự nguyện của tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức xã hội và các cá nhân tiêu biểu trong các giai cấp, các tầng lớp xã hội, các dân tộc, tôn giáo, người Việt Nam định cư ở nước ngoài; ra sức vận động, đoàn kết mọi người Việt Nam trong và ngoài nước học tập và làm theo tấm gương đạo đức Chủ tịch Hồ Chí Minh, đẩy mạnh phong trào thi đua yêu nước, chung sức chung lòng cùng Ðảng, Nhà nước thực hiện thắng lợi các mục tiêu, nhiệm vụ kinh tế - xã hội, giữ vững ổn định chính trị, bảo đảm quốc phòng, an ninh và trật tự an toàn xã hội; phát huy dân chủ, thực hiện quyền làm chủ, tham gia xây dựng Ðảng, xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa trong sạch, vững mạnh; mở rộng và nâng cao hiệu quả hoạt động đối ngoại nhân dân, tăng cường đoàn kết, hữu nghị, hợp tác giữa Nhân dân ta với nhân dân các nước trong khu vực và trên thế giới.

Thời gian đã trôi qua nhưng những trang sử hào hùng của MTDTGPMNVN vẫn là một minh chứng sống động từ thực tế kháng chiến với bao huyền thoại về một thời hào hùng của dân tộc Việt Nam, mang tầm vóc thời đại đã hoàn thành sứ mệnh lịch sử. Kỷ niệm 63 năm Ngày thành lập MTDTGPMNVN (20/12/1960-20/12/2023) là dịp để ôn lại những độc đáo về vai trò lịch sử của một thời hoạt động sôi nổi, những bài học kinh nghiệm quý báu có một không hai trong lịch sử dân tộc thời hiện đại, làm cho ngọn cờ hòa bình, chính nghĩa của MTDTGPMNVN vẫn đang còn mãi trong tâm trí của bao thế hệ người Việt Nam hôm qua, hôm nay và mai sau. Hơn lúc nào hết, những giá trị lịch sử ấy vẫn đang đồng hành với công cuộc xây dựng, bảo vệ Tổ quốc, đổi mới và phát triển đất nước trong thời kỳ hội nhập và toàn cầu hóa của thế giới.

Lê Văn Sơn