Tăng cường đổi mới phương thức lãnh đạo, nâng cao hiệu quả công tác dân vận góp phần xây dựng Đảng và hệ thống chính trị tỉnh Đồng Nai vững mạnh

Công tác dân vận là một trong những phương thức lãnh đạo cách mạng chủ yếu của Đảng, trực tiếp góp phần tăng cường mối quan hệ máu thịt, mật thiết giữa Đảng với Nhân dân, xây dựng Đảng và hệ thống chính trị vững mạnh.

Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh - người sáng lập, lãnh đạo, rèn luyện Đảng ta luôn quan tâm đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng và đặc biệt là coi trọng công tác dân vận của Đảng. Người luôn khẳng định công tác dân vận là một nhiệm vụ chiến lược, có ý nghĩa quyết định đối với thành bại của cách mạng. Tư tưởng đó được Người thể hiện sinh động trong tác phẩm “Dân vận” đăng trên Báo Sự thật, số 120, ngày 15-10-1949, với bút danh X.Y.Z, cụ thể: “Dân vận là vận động tất cả mọi lực lượng của người dân, không để sót một người dân nào, góp thành lực lượng toàn dân, để thực hành những công việc nên làm, những công việc Chính phủ và đoàn thể đã giao cho. Dân vận không chỉ dùng sách báo, mít tinh, khẩu hiệu, truyền đơn, chỉ thị, quan trọng nhất là phải tìm mọi cách giải thích cho mỗi người dân hiểu rằng: Việc đó là lợi ích cho họ, là nhiệm vụ của họ và họ phải hăng hái làm cho kỳ được. Trong bất cứ việc gì đều phải bàn bạc với dân, hỏi ý kiến và kinh nghiệm của dân, cùng với dân đặt kế hoạch cho thiết thực với hoàn cảnh địa phương, rồi động viên và tổ chức toàn dân thi hành. Trong lúc thi hành phải theo dõi, giúp đỡ, đôn đốc, khuyến khích dân. Khi thi hành xong phải cùng với dân kiểm thảo lại công việc, rút kinh nghiệm, phê bình, khen thưởng”.

Nội dung của phương thức lãnh đạo của Đảng lần đầu tiên được xác định trong Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội (năm 1991); Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội (Bổ sung, phát triển năm 2011); Điều 41 Điều lệ Đảng do Đại hội XI của Đảng. Văn kiện Đại hội XIII của Đảng một lần nữa xác định phương thức lãnh đạo của Đảng đối với Nhà nước: “Đảng lãnh đạo Nhà nước bằng Cương lĩnh, chiến lược, các chủ trương, chính sách lớn, bằng công tác tổ chức, cán bộ, bằng kiểm tra, giám sát;...”[1]. 

Thấm nhuần và vận dụng những quan điểm, tư tưởng trên, với đặc thù là tỉnh nằm trong vùng kinh tế trọng điểm phía Nam, dân số trên 3,2 triệu người, trong đó, tín đồ các tôn giáo chiếm khoảng 70% dân số, đồng bào dân tộc thiểu số chiếm 6,1% dân số với 37 thành phần dân tộc; có 11 đơn vị hành chính gồm 09 huyện và 02 thành phố; 170 xã, phường, thị trấn; 934 ấp, khu phố. Toàn tỉnh hiện có 16 đảng bộ trực thuộc tỉnh, với 687 tổ chức cơ sở đảng, 87,646 đảng viên[2].

Thời gian qua, Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh, Ban Thường vụ Tỉnh ủy đã tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo triển khai, quán triệt hiệu quả các văn bản chỉ đạo của Trung ương về công tác dân vận đến các cấp ủy trực thuộc kịp thời, phù hợp với điều kiện thực tế; đồng thời, chỉ đạo chính quyền, các cấp ủy trực thuộc tỉnh quán triệt, xây dựng kế hoạch và tổ chức thực hiện theo chức năng, nhiệm vụ của địa phương, đơn vị. Hằng năm, Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh, Ban Thường vụ Tỉnh ủy ban hành Chương trình công tác dân vận, đồng thời, chỉ đạo Ban Dân vận Tỉnh ủy xây dựng kế hoạch và hướng dẫn việc triển khai thực hiện công tác dân vận ở các cấp, các ngành; phối hợp chặt chẽ với Ủy ban Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội tỉnh nắm bắt dư luận xã hội, tạo điều kiện phát huy trí tuệ, trách nhiệm của công dân trong việc thực hiện quyền và nghĩa vụ xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền từ tỉnh đến cơ sở.

Qua các nhiệm kỳ Đại hội Đại biểu Đảng bộ tỉnh, Tỉnh ủy luôn xác định và chỉ đạo thực hiện xuyên suốt quan điểm: Tăng cường đổi mới phương thức lãnh đạo, nâng cao hiệu quả công tác dân vận trong toàn hệ thống chính trị tỉnh, nhất là, nhấn mạnh nhiệm vụ công tác dân vận phải hướng mạnh về cơ sở, bám sát dân, chắc địa bàn, chủ động nắm bắt, giải quyết nhanh chóng kịp thời những tâm tư, nguyện vọng, nhu cầu chính đáng của Nhân dân. Đặc biệt là ngay sau khi Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XI) ban hành Nghị quyết số 25-NQ/TW, ngày 3/6/2013 của về ''Tăng cường và đổi mới sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác dân vận trong tình hình mới'', Tỉnh ủy đã ban hành Kế hoạch số 164-KH/TU, ngày 09/01/2014 cụ thể hóa thực hiện Nghị quyết số 25-NQ/TW của Trung ương. Trong 02 nhiệm kỳ Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh (2010-2015 và 2015-2020), Đại hội đã chọn công tác dân vận chính quyền và phong trào thi đua “Dân vận khéo” là nhiệm vụ đột phá công tác dân vận của Đảng trên địa bàn tỉnh. Đến Đại hội Đại biểu Đảng bộ tỉnh lần thứ XI, nhiệm kỳ 2020-2025, việc đổi mới phương thức, công tác dân vận tiếp tục được thực hiện quyết liệt, xác định phương châm hành động về công tác dân vận: “Sâu sát, phù hợp, thiết thực, đồng thuận” với 04 nhiệm vụ và giải pháp, trọng tâm là tăng cường công tác dân vận của các cơ quan nhà nước; nhân rộng phong trào thi đua “Dân vận khéo”; qua việc tổ chức triển khai quán triệt nghị quyết, chỉ thị của Đảng về công tác dân vận đã tác động sâu sắc làm thay đổi nhận thức và hành động trong hệ thống chính trị tỉnh và đã đạt được một số kết quả nổt bật về công tác dân vận, nổi bật là góp phần vào thành tích Đồng Nai hoàn thành nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới năm 2019. Đến cuối năm 2022, toàn tỉnh có 89/120 xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao, 19 xã đạt chuẩn nông thôn mới kiểu mẫu, 15 khu dân cư kiểu mẫu được công nhận[3].

Trên lĩnh vực xây dựng Đảng, xây dựng hệ thống chính trị, trong những năm qua, tỉnh Đồng Nai chọn công tác dân vận chính quyền là nhiệm vụ đột phá, trọng tâm là tập trung công tác dân vận gắn với thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XII) về tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng; ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ và Chỉ thị số 05-CT/TW của Bộ Chính trị (khóa XII) về đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, triển khai hiệu quả các giải pháp phát triển kinh tế, thực hiện an sinh xã hội, tăng cường công tác giải quyết dứt điểm các vụ việc khiếu nại, tố cáo phức tạp đông người, kéo dài của công dân, cải cách thủ tục hành chính, nâng cao đạo đức của cán bộ, công chức, viên chức; thực hiện tốt công tác tiếp dân, đối thoại trực tiếp với Nhân dân; kết quả 05 năm qua, người đứng đầu cấp ủy, chính quyền các cấp đã tổ chức trên 1.190 hội nghị đối thoại, riêng đồng chí Bí thư Tỉnh ủy đã tổ chức 05 hội nghị đối thoại trực tiếp với hơn 860 lượt đoàn viên, hội viên và Nhân dân về các vấn đề được dư luận xã hội quan tâm, giải quyết những vấn đề người dân bức xúc; ngoài ra, đã công khai, dân chủ lấy ý kiến Nhân dân, vận động Nhân dân tích cực tham gia đóng góp ý kiến xây dựng Đảng, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội trong sạch vững mạnh.

Đồng chí Nguyễn Hồng Lĩnh, Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy Đồng Nai kết luận tại buổi đối thoại với người dân Khu tái định cư Lộc An - Bình Sơn, huyện Long Thành

Cùng với việc phối hợp vận động, tập hợp, xây dựng lực lượng nòng cốt, chăm lo đời sống vật chất và tinh thần cho đoàn viên, hội viên, Nhân dân và địa phương có đông đồng bào các dân tộc, các tôn giáo trên địa bàn tỉnh, Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội tăng cường công tác giới thiệu đoàn viên, hội viên ưu tú cho Đảng xem xét kết nạp, từ đó, nâng dần về chất lượng, cơ cấu đảng viên mới kết nạp đa dạng; không ngừng đổi mới nội dung, phương thức hoạt động, với phương châm hướng về cơ sở, chọn việc, chọn điểm tập trung làm rõ, triệt để, thiết thực, góp phần giải quyết những vấn đề bức xúc, đáp ứng nhu cầu cuộc sống của người dân. Hàng năm, Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội đều xây dựng chương trình giám sát, phản biện xã hội báo cáo Thường trực Tỉnh ủy phê duyệt trước khi tổ chức thực hiện; đẩy mạnh thực hiện hoạt động giám sát, phản biện xã hội và triển khai hướng dẫn cho đoàn viên, hội viên và Nhân dân giám sát việc tu dưỡng, rèn luyện đạo đức, lối sống của người đứng đầu, cán bộ chủ chốt và cán bộ, đảng viên. Trong 05 năm qua, Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội các cấp đã tổ chức trên 2.260 cuộc giám sát liên quan đến nhiều lĩnh vực, trong đó có nội dung liên quan đến công tác cán bộ như: giám sát việc thực hiện công khai, minh bạch và trách nhiệm người đứng đầu trong lãnh đạo, chỉ đạo công tác phòng, chống tham nhũng tại một số dự án kinh tế - xã hội; giám sát việc tiếp công dân, giải quyết đơn thư khiếu nại, tố cáo; giám sát công tác cán bộ; tổ chức phản biện 374 cuộc liên quan các dự thảo nghị quyết, kế hoạch, báo cáo của UBND các cấp, các dự án phát triển kinh tế, văn hóa - xã hội của Nhà nước, liên quan đến quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của đoàn viên, hội viên. Đầu năm 2022, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc tỉnh đã xây dựng kế hoạch và hướng dẫn Ủy ban Mặt trận Tổ quốc các huyện, thành phố xây dựng kế hoạch phối hợp triển khai giám sát việc thực hiện Quy định số 12-QĐ/TU, ngày 02/02/2018 về giám sát của Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội và Nhân dân đối với việc tu dưỡng, rèn luyện đạo đức, lối sống của người đứng đầu, cán bộ chủ chốt và cán bộ, đảng viên tại các địa bàn khu dân cư, kết quả các ý kiến của người dân phản ánh đã được tiếp thu, giải trình và giải quyết theo quy định.

Đồng chí Đào Văn Phước, Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Trưởng Ban Dân vận Tỉnh ủy tặng quà cho người dân có hoàn cảnh khó khăn trên địa bàn huyện Định Quán

Trên lĩnh vực dân vận chính quyền, nhằm nâng cao tinh thần trách nhiệm và đạo đức công vụ của cán bộ, công chức, viên chức, Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Thường trực Tỉnh ủy đã chỉ đạo tăng cường kỷ luật, kỷ cương hành chính; chấn chỉnh lề lối, tác phong làm việc; nâng cao trách nhiệm trong thực thi công vụ của cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức và cán bộ, chiến sĩ lực lượng vũ trang trên địa bàn tỉnh. Hàng năm, UBND tỉnh tiến hành đánh giá, phân loại việc thực hiện công tác dân vận của các cơ quan nhà nước; đánh giá chỉ số cải cách hành chính, công vụ đối với các sở, ban, ngành, UBND cấp huyện, thành phố trên địa bàn tỉnh. Ngoài ra, thường xuyên lấy ý kiến đánh giá sự hài lòng của người dân đối với cơ quan, cán bộ, công chức trực tiếp giải quyết công việc của Nhân dân và các tổ chức được thực hiện nghiêm túc, góp phần cải tiến lề lối làm việc, nâng cao năng lực chuyên môn, rèn luyện phẩm chất đạo đức, lối sống, tinh thần trách nhiệm, thái độ phục vụ và ý thức tổ chức kỷ luật trong thực hiện chức trách, nhiệm vụ được giao; kết quả, chỉ số hài lòng của người dân được cải thiện. Theo kết quả công bố Chỉ số hiệu quả quản trị và hành chính công cấp tỉnh (PAPI) Việt Nam năm 2022 của Chương trình Phát triển Liên Hiệp Quốc tại Việt Nam (UNDP) phối hợp với Trung tâm Bồi dưỡng cán bộ và nghiên cứu khoa học Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam và Trung tâm Nghiên cứu phát triển và hỗ trợ cộng đồng (CECODES) thì chỉ số PAPI tỉnh Đồng Nai đạt được là 41,26 điểm. So với Chỉ số PAPI năm 2021 thì Chỉ số PAPI năm 2022 của Đồng Nai tăng 0,3 điểm[4]. Trong 03 chỉ số quan trọng: chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI); chỉ số hiệu quả quản trị và hành chính công cấp tỉnh (PAPI); chỉ số cải cách hành chính (PAR index) năm 2022 do Liên đoàn Thương mại và công nghiệp Việt Nam (VCCI) và Cơ quan Phát triển quốc tế Hoa Kỳ (USAID) công bố ngày 11/4/2023, thì chỉ số PCI của Đồng Nai năm 2022 đạt thang điểm 65,67/100, xếp thứ 29/63 tỉnh, thành (giảm 0,08 điểm, giảm 07 bậc so với năm 2021). Chỉ số PAR index tăng được 4 bậc, xếp thứ 51/63 tỉnh, thành[5]. 

Quán triệt sâu sắc quan điểm “Dân là gốc”, từ khi phát động triển khai thực hiện về đẩy mạnh phong trào thi đua ''Dân vận khéo'', Ban Thường vụ Tỉnh ủy đã ban hành 03 chỉ thị theo từng giai đoạn 2009-2010, 2015-2020, 2020-2025; trong đó, giao Ban Dân vận Tỉnh ủy xây dựng hướng dẫn về tiêu chí xây dựng và xét chọn mô hình, điển hình “Dân vận khéo” trên địa bàn tỉnh; trong từng giai đoạn, Tỉnh ủy chỉ đạo, tổ chức hội nghị sơ, tổng kết thực hiện phong trào. Thời gian qua, phong trào thi đua “Dân vận khéo” được các cấp, các ngành tổ chức lồng ghép với các phong trào thi đua yêu nước, với “Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh”. Đến nay, toàn tỉnh có 932 cơ quan, đơn vị tổ chức triển khai thực hiện tiêu chí “Dân vận khéo”, trong đó có 885 đơn vị đăng ký với 4.297 mô hình, điển hình “Dân vận khéo” (1.386 tập thể, 2.911 cá nhân). Xét chọn 1.067/4.433 mô hình, điển hình “Dân vận khéo” (367 tập thể, 700 cá nhân), các mô hình, điển hình thuộc các lĩnh vực kinh tế, văn hóa - xã hội, quốc phòng - an ninh, xây dựng hệ thống chính trị[6].

Kết quả thực hiện tốt công tác dân vận, nhất là, triển khai thực hiện có hiệu quả phong trào thi đua “Dân vận khéo”, nhiều điển hình tập thể, cá nhân ''Dân vận khéo'' có tính lan tỏa cao trong cộng đồng, góp phần thiết thực vào thực hiện nhiệm vụ chung, đóng góp tích cực vào công tác xây dựng Đảng, chính quyền, giảm nghèo bền vững, giữ gìn an ninh trật tự, củng cố mối quan hệ giữa Đảng với Nhân dân.

Bên cạnh những kết quả đạt được, báo cáo chính trị của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh (khóa X) trình Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh lần thứ XI, nhiệm kỳ 2020-2025 đã nhìn nhận công tác dân vận còn những hạn chế, tồn tại cần khắc phục đáng chú ý như: Việc tổ chức thực hiện các nghị quyết, chỉ thị, kết luận của Đảng về công tác dân vận có lúc, có nơi chưa hiệu quả. Công tác vận động Nhân dân thực hiện chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, công tác dân vận của các cơ quan chính quyền ở một số nơi còn hạn chế. Nội dung, phương thức hoạt động của tổ chức chính trị - xã hội chưa đáp ứng được yêu cầu thực tiễn. Thực hiện quy chế dân chủ ở cơ sở ở một số nơi còn chưa tốt... Từ hạn chế, tồn tại nêu trên và nhiệm vụ đặt ra đối với công tác dân vận trên địa bàn tỉnh, Đại hội lần thứ XI (nhiệm kỳ 2020-2025) tiếp tục đổi mới công tác dân vận với phương châm hành động là “Sâu sát, phù hợp, thực chất, đồng thuận”. Đặc biệt là sau khi Bộ Chính trị ban hành Quyết định số 23-QĐ/TW, ngày 30/7/2021 về "Quy chế công tác dân vận của hệ thống chính trị" (thay thế Quyết định số 290-QĐ/TW của Bộ Chính trị (khóa X)) nhằm tiếp tục tăng cường, nâng cao hiệu quả công tác dân vận trong giai đoạn mới theo tinh thần Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, Ban Thường vụ Tỉnh ủy đã ban hành Quy chế số 14-QC/TU, ngày 10/2/2022 về công tác dân vận của hệ thống chính trị tỉnh Đồng Nai, theo đó, quy chế có nhiều điểm mới, quy định rất cụ thể đối với cán bộ, đảng viên: "Cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức, nhất là, cán bộ lãnh đạo, quản lý, người đứng đầu có trách nhiệm thực hiện tốt công tác dân vận theo quy định của Đảng và Nhà nước; gương mẫu thực thi công vụ, nêu cao tinh thần phục vụ Nhân dân; giữ mối liên hệ mật thiết với Nhân dân"[7]. Và để làm được điều đó, Tỉnh ủy xác định cần tạo sự chuyển biến mạnh mẽ hơn nữa về nhận thức, trách nhiệm của các cấp ủy đảng, cả hệ thống chính trị tỉnh đối với công tác dân vận, trọng tâm là công tác dân vận của các cơ quan nhà nước theo hướng đổi mới, thiết thực, gắn với cuộc sống của tầng lớp nhân dân; lấy cuộc sống, sự hài lòng và tín nhiệm của Nhân dân làm tiêu chí quan trọng đánh giá chất lượng, tổ chức bộ máy và chất lượng cán bộ, đảng viên. Trên cơ sở đó, việc tăng cường đổi mới phương thức lãnh đạo, nâng cao hiệu quả công tác dân vận, nhất là, công tác dân vận của các cơ quan nhà nước được các cấp ủy đảng, hệ thống chính trị tỉnh Đồng Nai tiếp tục quan tâm và nghiêm túc thực hiện hiệu quả gắn với chuyên đề năm 2023 “Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh về tăng cường trách nhiệm của cán bộ, đảng viên trong thực hiện nhiệm vụ được giao, đẩy mạnh cải cách hành chính, nâng cao chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh, góp phần thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XI, nhiệm kỳ 2020-2025”.

Dân vận và công tác dân vận là nhiệm vụ có ý nghĩa chiến lược đối với toàn bộ sự nghiệp cách mạng của nước ta. Thấm nhuần lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh: "Lực lượng của dân rất to. Việc dân vận rất quan trọng. Dân vận kém thì việc gì cũng kém. Dân vận khéo thì việc gì cũng thành công", mỗi cấp ủy, tổ chức đảng, cán bộ, đảng viên trong hệ thống chính trị cần thường xuyên học tập, quán triệt tư tưởng, đạo đức và phong cách dân vận của Chủ tịch Hồ Chí Minh; đổi mới phương thức, nâng cao hiệu quả công tác dân vận theo hướng sát cơ sở, thực sự “trọng dân, gần dân, hiểu dân, học dân, có trách nhiệm với dân”, “nghe dân nói, nói dân hiểu, làm dân tin”; thực lòng quan tâm, chăm lo lợi ích và đời sống của Nhân dân; gắn việc làm tốt công tác dân vận với trách nhiệm nêu gương, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được Đảng và Nhân dân giao cho.

Đổi mới phương thức lãnh đạo, nâng cao hiệu quả công tác dân vận là một yêu cầu khách quan, một nhiệm vụ quan trọng của cả hệ thống chính trị. Thực tiễn cho thấy, cùng sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, với bản lĩnh, quyết tâm và nỗ lực chung, công tác dân vận đã, đang và sẽ tiếp tục có những đóng góp quan trọng vào sự nghiệp cách mạng của Đảng; củng cố, tăng cường niềm tin của Nhân dân đối với Đảng, phát huy mạnh mẽ sức mạnh của Nhân dân, góp phần xây dựng Đảng và hệ thống chính trị tỉnh Đồng Nai vững mạnh, thực hiện thắng lợi sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa: Dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh./.

Chánh Châu