Vai trò của nhân tố chính trị, tinh thần, ý chí quyết chiến, quyết thắng của quân và dân ta trong Chiến thắng Điện Biên Phủ ngày 07/5/1954

Cách đây 70 năm, dưới sự lãnh đạo của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh kính yêu, quân và dân ta đã lập nên chiến công hiển hách, vang dội trong lịch sử đấu tranh chống ngoại xâm của dân tộc - Chiến thắng Điện Biên Phủ “Lừng lẫy năm châu/Chấn động địa cầu”. Cùng với những Bạch Đằng, Chi Lăng, Đống Đa, chiến thắng Điện Biên Phủ đã ghi vào lịch sử dân tộc bản hùng ca bất tử cùng những tấm gương anh dũng sáng ngời, khẳng định ý chí, bản lĩnh và trí tuệ Việt Nam thời đại Hồ Chí Minh. Thắng lợi đó bắt nguồn từ đường lối lãnh đạo đúng đắn, sáng tạo của Đảng; từ sức mạnh của khối đại đoàn kết toàn dân tộc, của chiến tranh nhân dân; sự kết hợp giữa sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại, trong đó sức mạnh làm nên chiến thắng Điện Biên Phủ còn nằm ở nhân tố chính trị, tinh thần, ý chí quyết chiến, quyết thắng. Chính việc biết khơi dậy và phát huy vai trò của nhân tố chính trị, tinh thần, ý chí quyết chiến, quyết thắng, đặc biệt là việc quy tụ, tập hợp và phát huy nhân tố con người làm cho ý Đảng, lòng dân thành một khối thống nhất đưa cuộc kháng chiến “toàn dân, toàn diện, trường kỳ” giành thắng lợi; để lại nhiều kinh nghiệm quý báu đối với quá trình xây dựng và bảo vệ Tổ quốc hiện nay.

 Đại tướng, Tổng tư lệnh Võ Nguyên Giáp (ngoài cùng bên phải), Tổng Bí thư Trường Chinh (thứ hai), Chủ tịch Hồ Chí Minh (thứ ba, ở giữa), Thủ tướng Phạm Văn Đồng (ngoài cùng bên trái) (Ảnh tư liệu)

Điện Biên Phủ là tập đoàn cứ điểm mạnh nhất Đông Dương của quân viễn chinh Pháp. Tiến công vào cứ điểm Điện Biên Phủ, bên cạnh những thuận lợi, ta gặp rất nhiều khó khăn về tác chiến, bảo đảm hậu cần, đời sống, sinh hoạt của bộ đội… Do đó, ngay trong giai đoạn chuẩn bị, Đảng ủy và Bộ Chỉ huy Chiến dịch đã nghiên cứu, thảo luận rất kỹ để thống nhất về phương châm, cách đánh của Chiến dịch; lúc đầu, ta chọn phương châm “đánh nhanh, giải quyết nhanh” là phù hợp với tình hình địch lâm thời chuyển vào phòng ngự, phù hợp với tình hình tư tưởng của cán bộ, chiến sĩ. Nhưng khi tình hình địch thay đổi, lực lượng và hệ thống phòng thủ của chúng đã được củng cố vững chắc, trong khi công tác chuẩn bị của ta chưa hoàn tất, ta đã kịp thời thay đổi, chuyển sang phương châm “đánh chắc, tiến chắc”. Quyết định đó là bước ngoặt quan trọng có ý nghĩa quyết định thắng lợi của chiến dịch Điện Biên Phủ. Đồng thời, thể hiện sự thấm nhuần sâu sắc tư tưởng “chắc thắng mới đánh, không chắc thắng không đánh”[1] - Một nguyên tắc cơ bản trong chỉ đạo chiến tranh cách mạng của Đảng ta. Đó cũng là bài học sâu sắc về sự lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt của Đảng đối với lực lượng vũ trang, đấu tranh vũ trang.

Tuy nhiên, khi chuyển sang phương châm “đánh chắc, tiến chắc”, chúng ta gặp trở ngại không nhỏ về tư tưởng bộ đội. Nắm vững tình hình tư tưởng diễn biến không có lợi cho việc hoàn thành nhiệm vụ, Bộ Chỉ huy Chiến dịch kịp thời triệu tập Hội nghị cán bộ các cấp để thống nhất nhận thức về cách đánh mới, đồng thời, đấu tranh với những nhận thức, tư tưởng lệch lạc. Đây là cách làm sáng tạo về hoạt động công tác đảng, công tác chính trị trong chiến đấu. Hội nghị thành công tạo sự thống nhất, đoàn kết và niềm tin trong cán bộ, chiến sĩ vào phương châm “đánh chắc, tiến chắc”. Nhờ đó, chúng ta giành thắng lợi giòn giã ngay trong đợt 1 của Chiến dịch. Nhưng sau những thắng lợi bước đầu, trong cán bộ, chiến sĩ xuất hiện tư tưởng chủ quan, coi thường địch. Nắm chắc diễn biến tư tưởng, đồng thời, nhận thấy rõ tầm quan trọng của nhân tố chính trị, tinh thần, ý chí quyết chiến, quyết thắng trong chiến đấu, Đảng ủy Chiến dịch triệu tập Hội nghị Bí thư Đại đoàn ủy tiến hành kiểm điểm và sửa chữa những tư tưởng sai lầm, hữu khuynh, tiêu cực, củng cố quyết tâm hoàn thành bằng được yêu cầu nhiệm vụ Chiến dịch. Hội nghị thẳng thắn chỉ ra những tồn tại, những trở ngại và tính chất của nó đối với việc thực hiện nhiệm vụ Chiến dịch. Từ đó, tạo sự thống nhất và chuyển biến tốt về tình hình tư tưởng, khích lệ tinh thần của cán bộ, chiến sĩ. Tiếp đó, để phát huy kết quả của công tác tư tưởng, Đảng ủy Chiến dịch kịp thời chỉ đạo kết hợp chặt chẽ công tác tư tưởng với công tác tổ chức. Một mặt, lựa chọn những vụ việc điển hình về vi phạm kỷ luật chiến trường, vi phạm chính sách để thi hành kỷ luật nhằm giáo dục chung; mặt khác, kịp thời kiện toàn tổ chức biên chế lực lượng, chấn chỉnh công tác bảo đảm hậu cần, kỹ thuật, chăm sóc thương bệnh binh, giải quyết vấn đề chiến thuật, tổ chức bồi dưỡng và rút kinh nghiệm hiệp đồng tác chiến giữa bộ binh và binh chủng… Nhờ sự chỉ đạo quyết liệt, bằng nhiều biện pháp chủ động, sáng tạo đã làm chuyển biến tích cực tình hình mọi mặt, thúc đẩy chiến dịch phát triển.

Chủ tịch Hồ Chí Minh đến thăm và nói chuyện với một đơn vị bộ đội tham gia Chiến dịch Điện Biên Phủ năm 1954 (Ảnh tư liệu)

Thực tiễn đã chứng minh, nhân tố chính trị, tinh thần, ý chí quyết chiến, quyết thắng của quân và dân ta là ưu thế tuyệt đối của ta so với đối phương, giữ vai trò quan trọng trong nâng cao hiệu quả sử dụng vũ khí, trang bị, phát huy tinh thần sáng tạo trong chiến đấu, là nhân tố góp phần quan trọng làm chuyển hóa lực lượng, tạo thế và lực vượt trội để giành thắng lợi trong chiến dịch Điện Biên Phủ. 56 ngày đêm đánh tập đoàn cứ điểm là những thử thách to lớn, khốc liệt hơn tất cả những chiến dịch mà quân và dân ta đã trải qua. Chính trong thử thách lớn lao đó, phẩm chất anh hùng của Quân đội, của dân tộc ta càng ngời sáng, làm nên ưu thế tuyệt đối so với kẻ thù xâm lược và các thế lực phản động. Đó là ý chí quyết chiến, quyết thắng, không ngại gian khổ, hy sinh; đoàn kết, kỷ luật cao nhưng đầy tính năng động, sáng tạo trong mọi nhiệm vụ chiến đấu, phục vụ chiến trường. Nhân tố chính trị - tinh thần trở thành động lực mở ra phong trào thi đua giết giặc lập công diễn ra sôi nổi khắp các đơn vị. Gian khổ, ác liệt nhưng bộ đội ta vẫn giữ vững thế tiến công, không nao núng; một lòng một dạ trung thành với Đảng, với Nhân dân; kiên cường chiến đấu vì độc lập, tự do của Tổ quốc.

Bên cạnh đó, vai trò quyết định của nhân tố chính trị, tinh thần, ý chí quyết chiến, quyết thắng trong chiến dịch Điện Biên Phủ còn thể hiện ở chỗ, Đảng, Nhà nước và Nhân dân ta đã kết hợp chặt chẽ giữa mục tiêu, nhiệm vụ kháng chiến với mục tiêu, nhiệm vụ kiến quốc; giữa đấu tranh chống thực dân Pháp xâm lược và sự can thiệp của đế quốc Mỹ với xây dựng chế độ mới, chế độ dân chủ nhân dân; củng cố, giữ gìn và phát huy thành quả Cách mạng Tháng Tám năm 1945 trong sự nghiệp kháng chiến và kiến quốc. Vì vậy, sự kết hợp chặt chẽ giữa mục tiêu, nhiệm vụ kháng chiến và kiến quốc đã tạo cho Nhân dân ta giác ngộ tham gia kháng chiến, đồng thời, đẩy mạnh sản xuất, tăng gia, thực hiện tốt phương châm “trường kỳ kháng chiến, nhất định thắng lợi”.

Công tác tư tưởng chính trị đã góp phần khơi dậy, phát huy sức mạnh tổng hợp trong việc kéo pháo của quân và dân ta trong chiến dịch Điện Biên Phủ (Ảnh tư liệu)

Trải qua 56 ngày đêm chiến đấu dũng cảm, kiên cường, quân và dân ta đã giành thắng lợi vang dội, giáng đòn quyết định, đánh bại nỗ lực chiến tranh của thực dân Pháp và can thiệp Mỹ trong cuộc chiến tranh xâm lược Việt Nam. Thừa nhận thất bại, Tổng chỉ huy Navarre viết trong hồi ký: “Chúng ta mất khoảng 16.000 người, trong đó 1.500 chết và 4.000 bị thương. Tính đơn vị, thiệt hại của ta gồm 16 tiểu đoàn (trong đó có 07 tiểu đoàn dù), hai tiểu đoàn pháo 105 và một đại đội 155, một tiểu đoàn xe tăng và một số đơn vị binh chủng và bảo đảm khác. So với đạo quân viễn chinh, thiệt hại này chiếm 9% và so với tổng số quân ở Đông Dương thì chiếm 3,5%”[2]. Góp phần làm nên chiến công, xét từ nhân tố chính trị - tinh thần biểu hiện ở sức mạnh của khối đại đoàn kết toàn dân tộc, trên cơ sở liên minh công nông dưới sự lãnh đạo của Đảng. Hưởng ứng Lời kêu gọi “Toàn quốc kháng chiến” của Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Chúng ta thà hy sinh tất cả, chứ nhất định không chịu mất nước, nhất định không chịu làm nô lệ”[3], Nhân dân ta đã nhất tề đứng dậy, đoàn kết xung quanh Đảng, Chính phủ và Bác Hồ, quyết tâm kháng chiến bảo vệ độc lập, tự do của Tổ quốc. Trong cuộc kháng chiến đầy cam go, thử thách, quân và dân ta đã phát huy cao độ truyền thống yêu nước, chống giặc ngoại xâm, nêu cao chủ nghĩa anh hùng cách mạng, tinh thần tự lực tự cường, “vừa kháng chiến, vừa kiến quốc” để đánh bại thực dân Pháp, có sự giúp sức của đế quốc Mỹ.

Đảng ta đã huy động được một lực lượng lớn dân công, chủ yếu là xe đạp thồ, đảm bảo hậu cần cho chiến thắng Ðiện Biên Phủ (Ảnh tư liệu)

Thực tiễn cho thấy, sự đoàn kết của toàn dân, toàn quân với khát vọng độc lập, tự do cháy bỏng cùng tinh thần quyết chiến, quyết thắng là nguồn sức mạnh chính trị - tinh thần vô cùng lớn, nguồn sức mạnh vô địch, sức mạnh tuyệt đối của ta so với kẻ thù. Bởi chưa có thời điểm nào của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược, sức người, sức của lại được huy động cao độ như chiến dịch Điện Biên Phủ. Trong Chiến dịch này, chúng ta đã huy động “55 nghìn cán bộ, chiến sĩ của các Đại đoàn chủ lực, 261.453 dân công hỏa tuyến, thanh niên xung phong, với 18.301.570 ngày công phục vụ Chiến dịch, trải dài trên tuyến đường 400 - 500 km, 23.056 tấn gạo, 266 tấn muối, 1.909 tấn thực phẩm, 907 tấn thịt, 917 tấn lương thực khác…; huy động hơn 20.911 xe đạp thồ; 736 xe thô sơ, 914 con ngựa thồ; 3.130 chiếc thuyền”[4] cùng các phương tiện vận tải khác để phục vụ Chiến dịch.

Chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ chứng tỏ sức mạnh vượt trội của ta so với thực dân Pháp xâm lược, nhưng không phải từ các loại vũ khí tối tân, từ một nền kinh tế hiện đại hay một đội quân chuyên nghiệp mà từ sức mạnh tổng hợp của tinh thần đoàn kết, ý chí quyết chiến, quyết thắng, xét đến cùng, đó là sức mạnh tinh thần, ý chí quyết chiến, quyết thắng, nó đã minh chứng cho luận điểm của V.I.Lênin: “Trong mọi cuộc chiến tranh, rốt cuộc thắng lợi đều tùy thuộc vào trạng thái tinh thần của quần chúng đang đổ máu trên chiến trường”[5] và khẳng định của Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Không quân đội nào, không khí giới nào có thể đánh ngã được tinh thần hy sinh của toàn thể một dân tộc”[6]. Đó là ưu thế của những người chiến đấu vì chính nghĩa và lý tưởng cao cả, quyết giành độc lập dân tộc, hòa bình cho Tổ quốc trước đội quân xâm lược, phi nghĩa. Ý chí quyết chiến, quyết thắng, tinh thần “Quyết tử để Tổ quốc quyết sinh” đã được phát huy cao độ, góp phần tạo nên sức mạnh tổng hợp to lớn, làm cho thế và lực của quân và dân ta trên chiến trường không ngừng phát triển, giành ưu thế, đập tan tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ. Đại tướng Võ Nguyên Giáp đánh giá: “Đây là một thành công rất lớn của công tác chính trị trên mặt trận Điện Biên Phủ, một trong những thành công lớn nhất của công tác chính trị trong lịch sử chiến đấu của Quân đội ta”[7].

70 năm đã trôi qua, niềm tự hào về chiến thắng Điện Biên Phủ sẽ mãi in đậm trong ký ức của mỗi người Việt Nam chúng ta và nhân dân yêu chuộng hòa bình thế giới. Những bài học quý, nhất là bài học về phát huy vai trò của nhân tố chính trị, tinh thần, ý chí quyết chiến, quyết thắng trong chiến thắng Điện Biên Phủ cần tiếp tục được vận dụng sáng tạo, hiệu quả vào thực tiễn hiện nay, làm cơ sở nâng cao sức mạnh tổng lực, sức mạnh chiến đấu, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa trong tình hình mới.

Chiều 07/5/1954, lá cờ “Quyết chiến-Quyết thắng” của QĐNDVN tung bay trên nóc hầm tướng De Castries, đánh dấu thời khắc của Chiến thắng Điện Biên Phủ “lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu” (Ảnh tư liệu)

Trong bối cảnh tình hình quốc tế, khu vực hiện nay có nhiều diễn biến phức tạp, khó dự báo. Ở trong nước, bên cạnh những thuận lợi còn phải đối mặt với nhiều khó khăn, đặc biệt là sự chống phá về nhiều mặt của các thế lực thù địch bằng âm mưu, thủ đoạn “diễn biến hòa bình”, bạo loạn lật đổ, đặt ra nhiều yêu cầu mới đối với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Do đó, cần phát huy sức mạnh của khối đại đoàn kết toàn dân tộc, của chiến tranh nhân dân Việt Nam trong Chiến dịch Điện Biên Phủ nhằm nâng cao sức mạnh sẵn sàng chiến đấu, đáp ứng với yêu cầu bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới; chăm lo xây dựng thế trận lòng dân vững chắc... Với kinh nghiệm được đúc kết từ sức mạnh của chiến tranh nhân dân trong Chiến dịch Điện Biên Phủ, chúng ta hoàn toàn tin tưởng rằng: Bất cứ thế lực nào dùng sức mạnh để áp đặt ý chí của mình lên dân tộc khác thì cuối cùng nhất định sẽ thất bại; sức mạnh chiến tranh nhân dân Việt Nam dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam sẽ chiến thắng mọi âm mưu, thủ đoạn của các thế lực thù địch. Chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ là niềm tự hào, là nguồn sức mạnh to lớn cổ vũ toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta tiến lên giành những thắng lợi to lớn trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Sức mạnh tiếp tục được tỏa sáng trong Đại thắng mùa xuân năm 1975, giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (30/4/1975); đạt những thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử sau gần 38 năm đổi mới “Đất nước ta chưa bao giờ có được cơ đồ, tiềm lực, vị thế và uy tín quốc tế như ngày nay”[8].

------

[1] Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh Điện Biên - Bộ Tư lệnh Quân khu 2 - Viện Lịch sử quân sự Việt Nam (2004), Chiến thắng Điện Biên Phủ - Mốc vàng lịch sử, chân lý thời đại, Nxb Quân đội Nhân dân, Hà Nội, tr.99.

[2] Henri Navarre, Thời điểm của những sự thật, người dịch Nguyễn Huy Cầu (1994), Nxb Công an Nhân dân và Viện Lịch sử quân sự Việt Nam, Hà Nội, tr.219.

[3] Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 4, Nxb Chính trị Quốc gia - Sự thật, Hà Nội, tr.534.

[4] Tổng cục Hậu cần (1993), Lịch sử Hậu cần Quân đội nhân dân Việt Nam, tập 1, Nxb Quân đội Nhân dân, Hà Nội, tr.305.

[5] V.I.Lênin (1977), Toàn tập, tập 41, Nxb Tiến bộ, Maxcơva. tr.147.

[6] Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 4, Nxb Chính trị Quốc gia - Sự thật, Hà Nội, tr.89.

[7] Võ Nguyên Giáp (1977), Vài hồi ức về Điện Biên Phủ, Nxb Quân đội Nhân dân, Hà Nội, tr.80.

[8] Đảng Cộng sản Việt Nam (2011), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, tập 1, Nxb Chính trị quốc gia - Sự thật, Hà Nội, tr.25.

Lê Sơn