Trong suốt chiều dài lịch sử cách mạng Việt Nam thời kỳ đấu tranh giải phóng dân tộc, bảo vệ độc lập, thống nhất đất nước đi lên chủ nghĩa xã hội, tư tưởng Hồ Chí Minh về tín ngưỡng, tôn giáo (TN,TG) nói chung, về Công giáo nói riêng là cơ sở lý luận và phương pháp luận quan trọng để Đảng và Nhà nước ta vận dụng giải quyết tốt vấn đề TN,TG trong quá trình xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam.
Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn nhận thức đúng đắn về vai trò xã hội và đạo đức của các tôn giáo đối với một bộ phận người dân, đặc biệt Hồ Chủ tịch luôn kính trọng và ca ngợi những vị chức sắc (Giáo chủ) các tôn giáo: “Chúa Giêsu dạy: Đạo đức là bác ái. Phật Thích Ca dạy: Đạo đức là từ bi. Khổng Tử dạy: Đạo đức là nhân nghĩa”[1]; “Khổng Tử, Giêsu, Mác, Tôn Dật Tiên chẳng có những điểm chung đó sao? Họ đều muốn mưu cầu hạnh phúc cho mọi người, mưu cầu phúc lợi cho xã hội... Tôi cố gắng làm người học trò nhỏ của các vị ấy”[2]. Năm 1946, trong lần gặp gỡ với đại biểu các tôn giáo, Chủ tịch Hồ Chí Minh đề cao vai trò của tôn giáo trong công cuộc giải phóng dân tộc, Người nói: Nước không độc lập thì tôn giáo không được tự do, nên chúng ta phải làm cho nước độc lập.
Sau khi đất nước tuyên bố độc lập (vào ngày 02/9/1945) không lâu, ngày 25/12/1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh viết “Thư gửi các linh mục và đồng bào Công giáo Việt Nam” nhân ngày Thiên Chúa Giáng sinh đầu tiên kể từ khi nước nhà độc lập. Chủ tịch Hồ Chí Minh viết thư chúc mừng tới các chức sắc và bà con tín đồ Công giáo: “Cách một nghìn chín trăm bốn mươi lăm năm trước, cũng ngày hôm nay, một vị thánh nhân là đức Chúa Giêsu ra đời. Suốt đời Ngài chỉ hy sinh phấn đấu cho tự do, cho dân chủ. Từ ngày Giáng sinh đến nay đã gần 2000 năm, nhưng tinh thần thân ái của Ngài chẳng những không phai nhạt mà tỏa ra đã khắp, thấm vào đã sâu.... Trong lịch sử Việt Nam ta, lần này là lần đầu mà đồng bào Công giáo ta làm lễ Nôel một cách vui vẻ sung sướng trong nước Việt Nam độc lập tự do”[3].
Sau 05 ngày toàn quốc kháng chiến (19/12/1946), ngày 24/12/1946, Chủ tịch Hồ Chí Minh viết “Thư gửi đồng bào nhân Ngày lễ Thiên Chúa Giáng sinh”, bày tỏ tình cảm đối với đồng bào Công giáo cả nước: “Gần 20 thế kỷ trước, một vị thánh nhân đã ra đời. Cả đời Ngài chỉ lo cứu thế độ dân, hy sinh cho tự do, bình đẳng. Trong lúc này, thực dân Pháp gây cuộc chiến tranh, chúng mong cướp nước ta lần nữa. Chúng làm trái hẳn với lòng bác ái của Đức chúa Giêsu. Toàn thể đồng bào ta, không chia lương giáo, đoàn kết chặt chẽ, quyết lòng kháng chiến, để giữ gìn non sông Tổ quốc, mà cũng để giữ gìn quyền tôn giáo tự do. Nhân dịp này, tôi thay mặt Chính phủ và quốc dân trân trọng chúc phúc toàn thể đồng bào Công giáo. Đồng thời, tôi kính cẩn cầu Đức Thượng đế phù hộ dân tộc Việt Nam và giúp cho Việt Nam đi đến cuộc thắng lợi cuối cùng. Thượng đế và Tổ quốc muôn năm!”[4].
Mùa giáng sinh năm 1947, giữa lúc cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp đang ở vào giai đoạn gay go, quyết liệt, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã dành thời gian quý báu của mình gửi lời chúc mừng đến Giám mục Lê Hữu Từ với tấm lòng nhân ái, trìu mến: “Kính chúc cụ mọi sự lành để phụng sự Đức Chúa và để lãnh đạo đồng bào Công giáo tham gia kháng chiến, đặng tranh lại thống nhất và độc lập cho Tổ quốc”, đồng thời, “nhờ Cụ chuyển lời tôi chúc phúc cho toàn thể đồng bào Công giáo”[5].
Ngày 25/12/1948, Chủ tịch Hồ Chí Minh viết “Thư gửi đồng bào Công giáo toàn quốc nhân ngày Lễ Thiên Chúa giáng sinh”, Người viết: “Nhân ngày Thiên Chúa giáng sinh, tôi gửi lời thân ái chào mừng đồng bào. Đã ba năm nay, dân tộc ta hy sinh kháng chiến chống giặc xâm lăng. Dù khó nhọc, hy sinh đến thế nào, chúng ta vẫn giữ vững lòng tin tưởng vào thắng lợi cuối cùng. Vì cuộc kháng chiến của ta là chính nghĩa. Đồng bào vẫn cầu nguyện Chúa luôn luôn ban phúc cho dân tộc ta, vì tự vệ mà phải chống giặc. Nhờ Chúa mà đến nay, dân tộc ta đã đoàn kết, càng đoàn kết hơn, sức kháng chiến của ta đã hùng mạnh càng thêm hùng mạnh. Thắng lợi càng ngày càng gần… Hôm nay, đồng bào Lễ Chúa trong một bầu không khí chiến tranh, vì giặc Pháp còn đang giày xéo trên đất nước ta. Song rồi đây, thắng lợi sẽ cho chúng ta lễ Chúa long trọng hơn, trong một bầu không khí vui vẻ và tươi sáng của một nước hoàn toàn thống nhất và độc lập. Vậy đồng bào hãy cùng tôi cầu nguyện Chúa cho ngày thắng lợi sắp tới của dân tộc. Tôi cầu nguyện Chúa luôn luôn ban phúc lành cho đồng bào”[6].
Những mùa Giáng sinh tiếp theo cùng dòng chảy lịch sử Việt Nam, Chủ tịch Hồ Chí Minh mặc dù bận nhiều việc nước, việc dân nhưng đã dành thời gian quý báu của mình viết thư gửi đến đồng bào Công giáo cả nước với những lời chúc tốt đẹp, thân thương nhất, cùng cầu mong đất nước sạch bóng quân xâm lược, thống nhất non sông, xã hội thái bình, quê hương phát triển vững bền.
Ngày nay, tư tưởng Hồ Chí Minh về tôn giáo nói chung, Công giáo nói riêng đã trở thành quan điểm của Đảng, Nhà nước Việt Nam trong công tác tôn giáo được thể hiện trong Nghị quyết số 25-NQ/TW, ngày 12/3/2003, Hội nghị lần thứ bảy Ban Chấp hành Trung ương Đảng về công tác tôn giáo: “Hoạt động tôn giáo và công tác tôn giáo phải nhằm tăng cường đoàn kết đồng bào các tôn giáo trong khối đại đoàn kết toàn dân tộc, phát huy sức mạnh tổng hợp của toàn dân tộc, thực hiện thắng lợi sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc, vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh… Nghiêm cấm sự phân biệt đối xử với công dân vì lý do TN,TG. Đồng thời, nghiêm cấm lợi dụng TN,TG để hoạt động mê tín dị đoan, hoạt động trái pháp luật và chính sách của Nhà nước, kích động chia rẽ Nhân dân, chia rẽ các dân tộc, gây rối, xâm phạm an ninh quốc gia”[7]. Quan điểm trên tạo ra môi trường ổn định, lành mạnh cho các hoạt động tôn giáo thuần túy của người dân. Thực tế chứng minh Việt Nam chưa từng xẩy ra mâu thuẫn, xung đột, chiến tranh tôn giáo như các nước trong khu vực, trên thế giới và thành quả của công tác tôn giáo chính là điểm đến Việt Nam an toàn, hấp dẫn và thân thiện cho các hội nghị, hội thảo lớn về tôn giáo mang tầm quốc tế, khu vực trong nhiều năm qua.
Trong quá khứ cũng như hiện tại, các thế lực thù địch trong và ngoài nước luôn tìm mọi cách, thủ đoạn, chiêu thức khác nhau để gây chia rẽ khối đoàn kết dân tộc, lợi dụng tôn giáo để chống phá cách mạng nước ta dưới nhiều hình thức khác nhau; chúng cổ súy, xuyên tạc các chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước để lôi kéo, kích động tín đồ các tôn giáo nhằm mục tiêu chống phá Việt Nam, phá hoại những thành quả cách mạng to lớn của dân tộc.
Trong thời gian qua, mối quan hệ giữa Việt Nam và Tòa Thánh Vatican ngày càng phát triển qua các chuyến thăm cấp cao của lãnh đạo hai bên đã làm thất bại mọi âm mưu thâm độc của các thế lực thù địch trong và ngoài nước lợi dụng vấn đề tôn giáo (Công giáo) gây chia rẽ khối đại đoàn kết toàn dân tộc, cụ thể là: Từ năm 1990, hàng năm Tòa thánh cử Đoàn Thứ trưởng ngoại giao thăm Việt Nam, trao đổi các vấn đề mục vụ của Giáo hội. Từ tháng 01/2007, tiếp xúc cấp cao đầu tiên giữa hai bên, nhân chuyến thăm Italia, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng gặp Giáo hoàng Benedict XVI và Quốc vụ khanh Tarcisio Bertone. Tháng 11/2008, hai bên nhất trí thành lập nhóm công tác hỗn hợp về quan hệ Việt Nam - Vatican, họp thường niên và luân phiên ở Việt Nam và Vatican. Tháng 01/2011, Tòa thánh bổ nhiệm đặc phái viên không thường trú tại Việt Nam. Năm 2009, Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết thăm Tòa thánh Vatican. Năm 2013, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng thăm Tòa thánh Vatican. Năm 2014, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng thăm Tòa thánh Vatican lần thứ hai và cùng năm này, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng thăm Tòa thánh Vatican. Năm 2015, Bộ trưởng truyền giáo - Hồng y Fernado Filoni, Tòa thánh Vatican thăm Việt Nam. Năm 2016, Chủ tịch nước Trần Đại Quang thăm Tòa thánh Vatican; cùng năm này, Chủ tịch Hội đồng Giám mục Đức, thành viên Tổ tư vấn của Giáo hoàng Hồng y Reinhard Marx thăm Việt Nam. Năm 2018, Phó Thủ tướng Thường trực Trương Hòa Bình thăm Tòa thánh Vatican[8].
Nhằm tăng cường hơn nữa mối quan hệ giữa Việt Nam - Vatican trong bối cảnh mới là sự thúc đẩy chuyến thăm của Giáo hoàng Francis tới Việt Nam trong thời gian tới. Do đó, nhiều sự kiện từng bước diễn ra thể hiện mối quan hệ giữa Đảng, Nhà nước Việt Nam đối với Vatican ngày càng đi vào chiều sâu trên tinh thần hiểu biết, đối thoại và tôn trọng lẫn nhau.
Trong khuôn khổ thăm Việt Nam của Ngoại trưởng Tòa thánh Vatican Paul Richard Gallagher; chiều 10/4/2024, tại trụ sở Chính phủ, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã tiếp Tổng giám mục, Ngoại trưởng Tòa thánh Vatican Paul Richard Gallagher nhân dịp Ngài có chuyến thăm Việt Nam. Tại buổi tiếp, Thủ tướng Phạm Minh Chính đánh giá chuyến thăm Việt Nam của một Ngoại trưởng Tòa thánh có ý nghĩa quan trọng đối với cộng đồng Công giáo Việt Nam, nhất là sau khi Tòa thánh thiết lập đại diện thường trú đầu tiên tại Việt Nam, tin rằng điều này sẽ góp phần tăng cường hơn nữa quan hệ giữa Việt Nam - Tòa thánh Vatican vốn đang phát triển tích cực. Người đứng đầu Chính phủ cũng tin tưởng chuyến thăm của Ngoại trưởng Tòa thánh Vatican sẽ thành công tốt đẹp, cũng là dịp để Ngài thăm ba Tổng giáo phận, chứng kiến tận mắt sự phát triển của cộng đồng Công giáo Việt Nam[9].
Cùng ngày, đồng chí Phạm Thị Thanh Trà - UVTW Đảng, Bộ trưởng Bộ Nội vụ đã tiếp Tổng Giám mục Paul Richard Gallagher, Bộ trưởng Ngoại giao Tòa Thánh Vatican đang có chuyến thăm Việt Nam. Tại cuộc gặp gỡ, Bộ trưởng đánh giá cao vai trò của Hội đồng Giám mục Việt Nam đã làm tốt việc hướng dẫn, định hướng phát triển tôn giáo nói chung và đồng bào Công giáo nói riêng sống "tốt đời, đẹp đạo", đồng hành với dân tộc. Những giá trị văn hóa tốt đẹp của đạo Công giáo đã có sức lan tỏa trong cộng đồng dân tộc Việt Nam. Để có được những kết quả đó, ngoài sự nỗ lực của Đảng, Nhà nước Việt Nam, cộng đồng các tôn giáo, trong đó, có đồng bào Công giáo, còn có sự quan tâm, chia sẻ, giúp đỡ của Tòa thánh Vatican”, Bộ trưởng Bộ Nội vụ nhấn mạnh và bày tỏ vui mừng nhận thấy quan hệ giữa Việt Nam và Vatican ngày càng phát triển, đạt nhiều kết quả tốt đẹp; sự hiện diện của Đại diện Thường trú đầu tiên của Tòa thánh Vatican tại Việt Nam là điểm nhấn rõ nét cho quan hệ tốt đẹp giữa hai bên. Đồng thời, đồng chí Phạm Thị Thanh Trà cảm ơn Bộ trưởng Ngoại giao Tòa thánh Vatican đã góp phần quan trọng thúc đẩy quan hệ Việt Nam - Vatican ngày càng tốt đẹp[10].
Từ năm 1990 đến nay, Đảng, Nhà nước Việt Nam luôn luôn thể hiện tinh thần thiện chí, mong muốn thiết lập mối quan hệ tốt đẹp giữa Việt Nam - Tòa thánh Vatican thông các chuyến thăm của lãnh đạo cấp cao của hai bên. Đồng thời, hàng năm vào dịp đón mừng lễ Giáng sinh, các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước đều thăm chúc mừng Chúa Giáng sinh tại các cơ sở Công giáo trên địa bàn cả nước. Đó là:
Ngày 16/12/2023, đồng chí Trần Lưu Quang, UVTW, Phó thủ tướng Chính phủ dẫn đầu đoàn công tác đã đến thăm, chúc mừng Tòa giám mục Giáo phận Xuân Lộc, tỉnh Đồng Nai nhân dịp lễ Giáng sinh 2023. Thay mặt lãnh đạo Đảng, Nhà nước và UBMTTQ Việt Nam, Phó thủ tướng Trần Lưu Quang gửi lời chúc mừng Giám mục chính tòa Giáo phận Xuân Lộc Đỗ Văn Ngân, cùng các vị giám mục, linh mục, tu sĩ cùng toàn thể đồng bào Công giáo một mùa Giáng sinh an lành, hạnh phúc và nhận được nhiều hồng ân Thiên Chúa[12].
Sáng 20/12/2023, thay mặt lãnh đạo Đảng, Nhà nước, MTTQ Việt Nam, Bí thư Trung ương Đảng, Chủ tịch UBTWMTTQ Việt Nam Đỗ Văn Chiến đã đến thăm, chúc mừng Tòa tổng Giám mục Tổng giáo phận Hà Nội và Hội thánh Tin Lành Việt Nam (miền Bắc). Vui mừng đến Tòa tổng Giám mục Tổng giáo phận Hà Nội trong không khí cận kề Giáng sinh, thay mặt lãnh đạo Đảng, Nhà nước, MTTQ Việt Nam Chủ tịch Đỗ Văn Chiến gửi lời chúc tốt đẹp đến Tổng Giám mục Giuse Vũ Văn Thiên, Tổng giám mục Tổng giáo phận Hà Nội, Phó Chủ tịch Hội đồng Giám mục Việt Nam, các vị linh mục giáo phẩm, chức sắc, chức việc, nam nữ tu sĩ và đồng bào Công giáo trong cả nước và giáo dân Tổng Giáo phận Hà Nội đón một mùa Giáng sinh an lành, hạnh phúc, tràn đầy hồng ân Thiên Chúa[11].
Chiều ngày 23/12/2023, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đến thăm, chúc mừng các linh mục và đồng bào Công giáo tại giáo xứ Bắc Giang, tỉnh Bắc Giang. Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính trân trọng chuyển lời thăm hỏi, chúc mừng tốt đẹp nhất nhân dịp Giáng sinh 2023 và năm mới 2024 của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tới các linh mục, tu sĩ, đồng bào Công giáo cả nước nói chung và tỉnh Bắc Giang nói riêng[13].
Trên địa bàn cả nước, địa phương các cấp, lãnh đạo Đảng, Nhà nước đều tổ chức thăm hỏi, chúc mừng Giáng sinh đến quý tu sĩ, chức sắc, chức việc và đồng bào giáo dân Công giáo, ngày 21/12/2023, đoàn công tác của Tỉnh ủy - HĐND - UBND - UBMTTQ Việt Nam tỉnh Đồng Nai do đồng chí Quản Minh Cường - Phó bí thư Tỉnh ủy, Trưởng đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh làm trưởng đoàn đã đến thăm, chúc mừng Giáng sinh năm 2023 một số tổ chức, chức sắc tôn giáo tiêu biểu tại thành phố Biên Hòa. Đoàn đã đến thăm: Hội dòng Mến thánh giá Xuân Lộc (Phường Hố Nai); Dòng nữ tỳ thánh thể Việt Nam (Phường Bình Đa); Linh mục Nguyễn Mạnh Cường, Hạt trưởng Giáo hạt Tân Mai, Chánh xứ Giáo xứ Tân Mai (Phường Tân Mai); Linh mục Nguyễn Ngọc Hoàn, Trưởng ban Ban giáo lý Đức tin và kinh thánh Giáo phận Xuân Lộc, Chánh xứ Giáo xứ Kim Bích (Phường Hố Nai); Linh mục Hà Đăng Định, Tổng Thư ký Ủy ban Mục vụ Gia đình thuộc Hội đồng Giám mục Việt Nam, Hiệu trưởng Trường cao đẳng Hòa Bình - Xuân Lộc, Chánh xứ Giáo xứ Thánh Tâm (Phường Tân Biên); Tu sĩ Nguyễn Thị Phượng, Phó chủ tịch Ủy ban Đoàn kết Công giáo Việt Nam tỉnh (Phường Hố Nai)[14].
Tại Thành phố Hồ Chí Minh, chiều 18/12/2023, Đoàn đại biểu Thành phố Hồ Chí Minh, do đồng chí Phan Văn Mãi - UVTW Đảng, Phó Bí thư Thường trực Thành ủy, Chủ tịch UBND Thành phố - làm trưởng đoàn, đã đến Trung Tâm Mục Vụ Tổng Giáo Phận Sài Gòn để thăm và chúc mừng Đức Hồng Y Gioan Baotixita Phạm Minh Mẫn nhân dịp lễ Giáng sinh năm 2023 và Tết Dương lịch năm 2024[15].
Trong thời gian gần đây, từ Trung ương đến cơ sở, các cấp lãnh đạo Đảng, Nhà nước Việt Nam tiếp tục đẩy mạnh hiện thực hóa tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo Công giáo trong bối cảnh mới nhằm làm sâu sắc hơn nữa sự quan tâm của Đảng, Nhà nước đối với các tôn giáo nói chung, Công giáo nói riêng. Thời gian qua, các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, cùng sự quan tâm sâu sắc của lãnh đạo Đảng, Nhà nước các cấp đối với đồng bào Công giáo đã làm thất bại mọi âm mưu, thủ đoạn của các thế lực phản động, thù địch trong và ngoài nước lợi dụng vấn đề tôn giáo nói chung, Công giáo nói riêng chống phá công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã ở Việt Nam trong hiện tại và tương lai.
[1] Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 7, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, tr. 95
[2] Lê Hữu Nghĩa - Nguyễn Đức Lữ (2003), Tư tưởng Hồ Chí Minh về tôn giáo và công tác tôn giáo, Nxb Tôn giáo, Hà Nội, tr. 285
[3], [4] Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 4, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, tr. 142; 544
[5], [6] Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 5, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, tr. 312; 658
[7 Đảng Cộng sản Việt Nam (2003), Nghị quyết số 25-NQ/TW ngày 12/3/2003, Hội nghị lần thứ bảy Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khoá IX) “về công tác tôn giáo”.
[8] Những dấu mốc trong quan hệ giữa Việt Nam và Tòa thánh Vatican: Quan hệ giữa Tòa thánh Vatican, Giáo hội Công giáo Việt Nam với chính quyền các cấp hiện nay diễn ra trên tinh thần hiểu biết, đối thoại và tôn trọng lẫn nhau (https://nhandan.vn/infographic-nhung-dau-moc-trong-quan-he-giua-viet-nam-va-toa-thanh-vatican-post763922.html)
[9] Đang thúc đẩy chuyến thăm của Giáo hoàng Francis tới Việt Nam (https://tuoitre.vn/dang-thuc-day-chuyen-tham-cua-giao-hoang-francis-toi-viet-nam-20240410194425587.htm)
[10] Bộ trưởng Nội vụ tiếp Bộ trưởng Ngoại giao Tòa Thánh Vatican (https://baotintuc.vn/thoi-su/bo-truong-noi-vu-tiep-bo-truong-ngoai-giao-toa-thanh-vatican-20240410163209718.htm).
[11] Chủ tịch MTTQ Việt Nam - Đỗ Văn Chiến chúc mừng Giáng sinh Tổng Giáo phận Hà Nội và Hội thánh Tin lành Việt Nam miền Bắc (dẫn theo https://daidoanket.vn/chu-tich-do-van-chien-chuc-mung-giang-sinh-tong-giao-phan-ha-noi-va-hoi-thanh-tin-lanh-viet-nam-mien-bac-10269418.html)
[12] Phó thủ tướng Chính phủ Trần Lưu Quang chúc mừng Giáng sinh tại Đồng Nai (dẫn theo https://tuoitre.vn/pho-thu-tuong-tran-luu-quang-chuc-mung-giang-sinh-tai-dong-nai-20231216142452955.htm)
[13] Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính thăm, chúc mừng các linh mục và đồng bào Công giáo tại giáo xứ Bắc Giang nhân lễ Giáng sinh năm 2023 (Dẫn theo https://moha.gov.vn/tintuc/Pages/listbnv.aspx?Cat=851&ItemID=55777)
[14] Phó bí thư Tỉnh ủy Quản Minh Cường chúc mừng Giáng sinh các tổ chức, chức sắc tôn giáo tiêu biểu (Dẫn theo https://baodongnai.com.vn/tin-moi/202312/pho-bi-thu-tinh-uyquan-minh-cuongchuc-mung-giang-sinhcacto-chuc-chuc-sac-ton-giaotieu-bieu-1944fa5/)
[15] Lãnh đạo TP.Hồ Chí Minh thăm Đức Hồng y GB Phạm Minh Mẫn nhân dịp lễ Giáng Sinh 2023 và Năm Mới 2024 (Dẫn theo https://tgpsaigon.net/bai-viet/lanh-dao-tphcm-tham-duc-hong-y-gb-pham-minh-man-nhan-dip-le-giang-sinh-2023-va-nam-moi-2024-71919)
Lê Quang Cần