Hành trình 30 năm bôn ba tìm đường cứu nước của Nguyễn Tất Thành - Nguyễn Ái Quốc (1911-1941)

Cách đây 112 năm, ngày 05/6/1911, người thanh niên yêu nước Nguyễn Tất Thành với ý chí, khát vọng giải phóng dân tộc Việt Nam khỏi ách nô lệ của chế độ thực dân, phong kiến, đã rời Tổ quốc từ bến Nhà Rồng (cảng Sài Gòn nay là Thành phố Hồ Chí Minh), quyết chí ra đi tìm đường cứu nước, bắt đầu cuộc hành trình 30 năm để tìm “tự do cho đồng bào tôi, độc lập cho Tổ quốc tôi”.

Cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX, các cuộc đấu tranh theo ngọn cờ phong kiến và dân chủ tư sản đều bị thất bại, sự nghiệp giải phóng dân tộc ở Việt Nam lâm vào khủng hoảng sâu sắc, toàn diện về đường lối cứu nước. Nhiệm vụ tìm ra con đường cứu nước mới để giải phóng dân tộc đặt ra vô cùng cấp bách, “độc lập, tự do là khát vọng của cả dân tộc Việt Nam”. Trong bối cảnh đó, Nguyễn Tất Thành sinh ra và lớn lên trong một gia đình nhà nho yêu nước, quê hương giàu truyền thống đấu tranh kiên cường, bất khuất và chứng kiến cảnh “nước mất, nhà tan, dân tộc lầm than nô lệ”, Người đã sớm nung nấu ý chí “đuổi thực dân Pháp, giải phóng đồng bào” nên đã sang Pháp để “tìm hiểu xem nước Pháp và các nước khác làm thế nào, rồi trở về giúp đồng bào, giải phóng dân tộc”.

Từ năm 1911-1917, Người vừa lao động, vừa học tập, nghiên cứu lý luận, hòa mình vào phong trào của công nhân, nhân dân lao động ở nhiều nước trên thế giới như: Singapo, Côlômbô thuộc Sri Lanka, Diibouti, Port Said và Marsile, Pháp, Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha, Angiêri, Tuynidi, Cônggô, Đahômây, Rêuyniông, Xênêgan,… Đến đâu Người cũng thấy nhân dân lao động sống trong cảnh nghèo khổ dưới sự bóc lột, áp bức dã man, vô nhân đạo của bọn thống trị. Người đồng cảm sâu sắc với số phận khốn cùng của nhân dân các nước thuộc địa, qua đó rút ra kết luận: “Ở đâu bọn đế quốc, thực dân cũng tàn bạo, độc ác; ở đâu những người lao động cũng bị bóc lột, áp bức nặng nề và dù màu da có khác nhau, trên đời này chỉ có hai giống người: giống người bóc lột và giống người bị bóc lột...”.

Năm 1917, Người quyết định trở lại Pháp để tìm hiểu về cách mạng Tháng Mười Nga và chủ nghĩa Mác - Lênin. Tháng 6/1919, thay mặt những người Việt Nam yêu nước có mặt tại Pháp, Nguyễn Tất Thành với tên gọi Nguyễn Ái Quốc đã gửi tới Hội nghị Vécxây bản “yêu sách của nhân dân An Nam” đòi Pháp phải thừa nhận quyền tự do, dân chủ và quyền bình đẳng của Việt Nam.

Tháng 7/1920, Nguyễn Ái Quốc đọc bản “Sơ thảo lần thứ nhất luận cương về vấn đề dân tộc và thuộc địa” của Lênin. Người đã tìm ra con đường cứu nước đúng đắn, giải phóng đất nước khỏi ách thực dân, phong kiến, đó là “con đường cách mạng vô sản” theo Cách mạng tháng Mười Nga, chấm dứt thời kỳ khủng hoảng về đường lối cứu nước của dân tộc ta. Nhớ lại thời điểm đó, Người nói: “Tôi vui mừng đến phát khóc lên. Ngồi một mình trong buồng mà tôi nói to lên như đang nói trước quần chúng đông đảo: Hỡi đồng bào bị đọa đày đau khổ! Đây là cái cần thiết cho chúng ta, đây là con đường giải phóng chúng ta”. Tháng 12/1920, tại đại hội lần thứ XVII của Đảng xã hội Pháp, Người đã bỏ phiếu tán thành gia nhập Quốc tế III và tham gia sáng lập Đảng Cộng sản Pháp, trở thành người đảng viên Cộng sản đầu tiên của Việt Nam.

Từ năm 1920-1927, thời gian ở Pháp, Liên Xô và Trung Quốc, Nguyễn Ái Quốc đã tích cực truyền bá chủ nghĩa Mác - Lênin về nước, chuẩn bị về tư tưởng, chính trị thông qua sách báo như: “Bản án chế độ thực dân Pháp, Đường Kách Mệnh, Người cùng khổ, Nhân đạo, Đời sống công nhân, Sự thật, Tạp chí Thư tín quốc tế”,... và chuẩn bị về tổ chức như: Hội Liên hiệp các dân tộc thuộc địa, Hội Việt Nam cách mạng thanh niên, Hội Liên hiệp các dân tộc bị áp bức ở Á Đông,... cho việc thành lập chính Đảng vô sản ở Việt Nam. Bên cạnh đó, Người mở các lớp huấn luyện, đào tạo được 75 hội viên, một số học viên tiêu biểu như: Trần Phú, Lê Hồng Phong,… được cử đi học ở trường quân sự Hoàng phố và trường đại học Phương Đông, số còn lại đưa về nước, trực tiếp hoạt động trong các nhà máy, xí nghiệp, đồn điền, hầm mỏ. Trong những năm 1928-1929, Nguyễn Ái Quốc đã qua Xiêm (vùng Đông Bắc Thái Lan) để xây dựng tổ chức cách mạng và bắt liên lạc để truyền bá chủ nghĩa Mác - Lênin về nước.

Từ ngày 06/01 - 08/02/1930, tại Cửu Long (gần Hương Cảng, Trung Quốc), trước yêu cầu cấp bách phải hợp nhất ba tổ chức Cộng sản, Nguyễn Ái Quốc đã triệu tập và chủ trì Hội nghị hợp nhất các tổ chức Cộng sản thành một đảng duy nhất lấy tên là Đảng Cộng sản Việt Nam, thông qua Cương lĩnh Chính trị đầu tiên của Đảng. Đảng ra đời là kết quả của cuộc đấu tranh dân tộc và đấu tranh giai cấp quyết liệt, là sự lựa chọn và sàng lọc nghiêm khắc của lịch sử, là sản phẩm của sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa chủ nghĩa Mác-Lênin với phong trào công nhân và phong trào yêu nước Việt Nam trong thời đại mới. Đảng ra đời là bước ngoặt lịch sử vĩ đại và là nhân tố hàng đầu quyết định mọi thắng lợi của cách mạng Việt Nam.

Giữa năm 1930, do yêu cầu và nhiệm vụ mới, Nguyễn Ái Quốc đến các nước như: Thái Lan, Malaixia, Singapo, Hồng Kông để thực hiện nhiệm vụ của quốc tế cộng sản giao. Nguyễn Ái Quốc (mang tên là Tống Văn Sơ) bị thực dân Anh bắt tháng 6/1931 tại phố Tam Lung (Cửu Long, Hồng Kông). Nhờ sự giúp đỡ của vợ chồng Luật sư Lôdơbai, Người đã thoát khỏi nhà tù của thực dân Anh vào năm 1932, sau đó, Người đã nối lại liên lạc với Quốc tế Cộng sản và trở lại Liên Xô vào năm 1934. Tháng 10/1938, Người rời Liên Xô trở lại Trung Quốc để tìm cách trở lại Việt Nam.

Trước những tác động của Chiến tranh thế giới thứ hai, sau 30 năm bôn ba hải ngoại, ngày 28/01/1941, Nguyễn Ái Quốc trở về nước để trực tiếp lãnh đạo Cách mạng Việt Nam. Người chủ trì Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương Đảng lần thứ 8 (tháng 5/1941) để hoàn chỉnh chủ trương chuyển hướng chỉ đạo chiến lược, đặt nhiệm vụ giải phóng dân tộc lên hàng đầu, tạo tiền đề để xây dựng lực lượng chính trị, lực lượng vũ trang và căn cứ địa cách mạng, chớp thời cơ phát động Tổng khởi nghĩa giành chính quyền về tay Nhân dân (năm 1945). Người đã chỉ ra trong điều kiện cụ thể của Việt Nam, con đường duy nhất là phải tiến hành cách mạng dân tộc dân chủ, do Đảng tiên phong của giai cấp công nhân lãnh đạo, đánh đổ đế quốc, thực dân để giành độc lập dân tộc và tiến hành cách mạng xã hội chủ nghĩa. Độc lập dân tộc gắn với chủ nghĩa xã hội là sự vận dụng sáng tạo học thuyết Mác - Lênin, thể hiện tính quy luật của sự phát triển lịch sử của xã hội Việt Nam, trở thành quan điểm xuyên suốt trong toàn bộ tư tưởng và sự nghiệp cách mạng của Nguyễn Ái Quốc - Hồ Chí Minh. Thực tế lịch sử đã chứng minh sự lựa chọn đó là sự lựa chọn lịch sử, sự lựa chọn duy nhất đúng.

Dưới ánh sáng của tư tưởng Hồ Chí Minh, các thế hệ người Việt Nam đã vững bước trên con đường mà Người đã chọn. Đó là con đường của độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội, mang tầm nhìn vượt thời gian, đưa đất nước và dân tộc ta vượt qua bao khó khăn, thử thách, đi từ thắng lợi này đến thắng lợi khác, giành độc lập dân tộc, thống nhất đất nước, thực hiện công cuộc đổi mới, tiến hành công nghiệp hóa, hiện đại hóa, thoát khỏi nước kém phát triển, từng bước tiến lên “sánh vai với các cường quốc năm châu”, thực hiện dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh.

Lê Văn Sơn