Kỷ niệm 70 năm bài viết “Đoàn Thanh niên xung phong (TNXP) ” của Chủ tịch Hồ Chí Minh (07/6/1954-07/6/2024)

Tháng 6/1950, Trung ương Đảng quyết định mở chiến dịch Biên Giới nhằm tiêu diệt một bộ phận quan trọng sinh lực, giải phóng vùng biên giới phía Bắc nước ta. Để đảm bảo cho công tác hậu cần, đáp ứng yêu cầu to lớn của chiến dịch Biên Giới, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chỉ thị cho Trung ương Đoàn Thanh niên Cứu quốc Việt Nam thành lập Đội TNXP, gồm những đội thanh niên tập trung dài hạn phục vụ chiến dịch lấy tên là Đội TNXP công tác. Ngày 15/7/1950, Đảng Đoàn thanh vận Trung ương đã giao Ban Thường vụ Trung ương Đoàn ra quyết định thành lập Đội TNXP công tác Trung ương đầu tiên theo chỉ thị của Bác Hồ[1].  

Đến ngày 25/3/1953, Chủ tịch Hồ Chí Minh trực tiếp giao nhiệm vụ đồng chí Vũ Kỳ, thư ký của Bác Hồ và đồng chí Tạ Quang Chiến, cán bộ bảo vệ Bác Hồ chuẩn bị xây dựng Đoàn TNXP Trung ương theo mô hình mới, được tổ chức chặt chẽ hơn, dài ngày hơn, là nơi rèn luyện, đào tạo cán bộ, là trường học thực tiễn cho cán bộ, đoàn viên, thanh niên. Ngày 26/3/1953, Đại đội 261, đơn vị đầu tiên của Đội TNXP kiểu mẫu được thành lập, do đồng chí Vũ Kỳ làm chỉ huy trưởng. Nhiệm vụ ban đầu của Đội là bảo đảm giao thông, xây dựng kho tàng ở Lạng Sơn, Bắc Kạn, Tuyên Quang và phục vụ tại An toàn khu (ATK)[2].   

Đến tháng 01/1954, Chủ tịch Hồ Chí Minh chỉ thị thống nhất Đội TNXP công tác Trung ương và Đội TNXP kiểu mẫu sáp nhập thành Đoàn TNXP Trung ương với mật danh là “Đoàn XP”, do đồng chí Vũ Kỳ làm Đoàn trưởng, đồng chí Vũ Song làm Đoàn phó. Nhiệm vụ của “Đoàn XP” là xung phong trong mọi công việc phục vụ cho đến kháng chiến thành công. Lúc này, “Đoàn XP” có 10.000 người hoạt động trên địa bàn rộng lớn từ Việt Bắc, Tây Bắc, Liên khu III đến Liên khu IV [3]. Kết thúc chiến dịch Điện Biên Phủ (07/5/1954), có 16.000 TNXP đã sửa chữa, mở rộng 3.300 km đường, phá hàng nghìn quả bom nổ chậm, đảm bảo giao thông tại 60 bến phà…được tăng thưởng 01 Huấn chương kháng chiến hạng Nhất, 60 Huấn chương các loại cho tập thể, cá nhân [4].

Sau Hiệp định Giơnevơ (21/7/1954) được ký kết, Đoàn TNXP được giao nhiệm vụ tham gia tiếp quản Hà Nội, Hải Phòng… thu dọn chiến trường Điện Biên Phủ. Để đáp ứng tình hình, nhiệm vụ cách mạng mới, một số cán bộ, đội TNXP được tuyển chọn sang làm việc ở các ngành giao thông, công chánh, bưu điện, công an, thương nghiệp… Một số thanh niên Nam Bộ tập kết ra Bắc cùng 1.000 sinh viên đại học đã gia nhập TNXP. Các tỉnh tiếp tục tuyển quân tham gia xây dựng đường sắt Hà Nội - Mục Nam Quan. Đến tháng 10/1954, quân số TNXP đẽ lên tới gần 11.000 người[5] tham gia xây dựng đất nước.

Do đó, sau chiến thắng Điện Biên Phủ một tháng, ngày 07/6/1954, với bút danh C.B, Chủ tịch Hồ Chí Minh viết bài “Đoàn TNXP” đăng trên báo Nhân Dân, số 192 nhằm khen ngợi và chỉ ra những hạn chế, khuyết điểm; định phướng phát triển của đội ngũ Đoàn TTNXP trong công cuộc khôi phục kinh tế, hàn gắn vết thương chiến tranh, xây dựng miền Bắc xã hội chủ nghĩa, làm hậu phương vững chắc để miền Nam tiếp tục kháng chiến chống đế quốc Mỹ và tay sai.

Đầu bài viết, Bác Hồ khen ngợi những thành tích đạt được của TNXP trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp tái xâm lược, đó là “nhờ lựa chọn cẩn thận và giáo dục chu đáo, lại được Đảng săn sóc, cho nên Đoàn TNXP tuy mới được xây dựng, nhưng đã có thành tích khá. Trong lời khen ngợi thắng lợi Điện Biên Phủ, Hồ Chủ tịch và Đại tướng Võ Nguyên Giáp, cũng nhắc đến TNXP. Đó là một vinh dự lớn, mà cũng là một trách nhiệm to; anh em phải cố gắng hơn nữa để tiến bộ hơn nữa” [6]. Tuy nhiên, Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng chỉ ra những hạn chế, khuyết điểm của Đoàn TNXP trong quá trình thực hiện nhiệm vụ của mình; qua đó, kịp thời sửa chữa, uốn nắn những hạn chế để đạt kết quả tốt hơn trong hoạt động. Người đánh giá rằng: “Hiện giờ, Đoàn TNXP có mấy khuyết điểm như sau: Một số anh em vào Đoàn vì muốn thành cán bộ ngay, để được đi du lịch các nước bạn. Một số anh em thích thay đổi công việc. Thích làm những việc gì “oai”, còn công việc cầu đường, công việc ở các cơ quan là “tầm thường quá”. Thậm chí khi làm những việc ấy thì sợ xấu! Một số đoàn viên khi làm xong công việc một đợt, thì muốn nghỉ ngơi… Những tư tưởng ấy điều là sai lầm, không đúng với tinh thần xung phong”[7]. Những hạn chế mà Chủ tịch Hồ Chí Minh chỉ ra đối với đội ngũ TNXP, có phần trách nhiệm của một số cán bộ chưa thực sự “cùng ăn, cùng làm, cùng ở” với TNXP trong quá trình họ thực hiện nhiệm vụ ở cơ quan, đơn vị, địa phương, đó là “có cán bộ chưa thực sự “ba cùng” với anh em, chưa tận tâm săn sóc đến đời sống và việc học tập của anh em. Thậm chí có một vài cán bộ không hết lòng chăm nom những anh em đau ốm. Có cán bộ chưa biết giáo dục anh em quý trọng của công, quý trọng của dân. Do đó, mà có lãng phí: Công cụ chóng hỏng, áo màn chóng rách…”[8].

Để Đoàn viên Thanh niên phát huy sức trẻ, tài năng của họ tiếp tục sự nghiệp cách mạng xây dựng, bảo vệ Tổ quốc, Bác Hồ yêu cầu: “Thanh niên sẵn có chí khí vững chắc và một tương lai vẻ vang. Vậy mọi người đều phải cố gắng sửa chữa khuyết điểm và phát triển ưu điểm. Mọi người phải thi đua trao dồi đạo đức cách mạng, học tập và công tác, để trở nên những cán bộ kiểu mẫu mai sau ”[9] và là lực lượng hậu bị quan trọng của Đảng Cộng sản Việt Nam. Do đó, trong Di chúc thiêng liêng của Người, Chủ tịch Hồ Chí Minh căn dặn toàn Đảng ta: “Đoàn viên và thanh niên ta nói chung là tốt, mọi việc đều hăng hái xung phong, không ngại khó khăn, có chí tiến thủ. Đảng cần phải chăm lo giáo dục đạo đức cách mạng cho họ, đào tạo họ thành những người thừa kế xây dựng xã hội chủ nghĩa vừa “hồng” vừa “chuyên”. Bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau là một việc rất quan trọng và rất cần thiết” [10].  

Để tưởng nhớ đến công lao thành lập, dạy bảo to lớn của Chủ tịch Hồ Chí Minh đối với Đội TNXP, ngày 25/3/2021, tại Khu di tích Nà Tu (xã Cẩm Giàng, huyện Bạch Thông, tỉnh Bắc Kạn), Trung ương Đoàn và Trung ương Hội Cựu TNXP Việt Nam đã tổ chức Lễ kỷ niệm 70 năm ngày Bác Hồ đến thăm và tặng thơ TNXP với chủ đề “Sắt son lời Bác dạy”. Tại buổi lễ, Chủ tịch Hội Cựu TNXP Việt Nam Vũ Trọng Kim cho biết, ngày 28/3/1951, Bác Hồ đến thăm Liên phân đội 312 đang thi công đường và cầu Nà Cù, làng Nà Tu (xã Cẩm Giàng, huyện Bạch Thông, tỉnh Bắc Kạn). Bác Hồ chuyện trò thân mật và tặng 04 câu thơ cho TNXP, đó là “Không có việc gì khó/Chỉ sợ lòng không bền/Đào núi và lấp biển/Quyết chí ắt làm nên” [11].

Kỷ niệm 70 năm bài viết “Đoàn TNXP” của Chủ tịch Hồ Chí Minh (07/6/1954-07/6/2024) là dịp để mỗi đoàn viên thanh niên tưởng nhớ đến công lao trời biển của Bác Hồ kính yêu đã lãnh đạo sáng lập, bồi dưỡng, rèn luyện Đoàn TNXP, mà ngày nay mỗi đoàn viên thanh niên Việt Nam tiếp tục sự nghiệp cách mạng của Đảng, góp phần bảo vệ, xây dựng, phát triển Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa giàu mạnh, phồn vinh, hạnh phúc, sánh vai cùng các cường quốc năm châu.

[1],[2], [3],[4],[5] Hội cựu Thanh niên xung phong Việt Nam (2017), Thanh niên xung phong Việt Nam anh hùng, tập 1, Xứng danh anh hùng, Nxb Thanh niên, tr.1; tr.20-21; tr.21; tr.27; tr.29.

[6],[7],[8],[9] Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 8, Nxb Chính trị quốc gia sự thật, tr.502; tr.502; tr.502; tr.503.

[10] Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 15, Nxb Chính trị quốc gia sự thật, tr.612.

[11] Bốn câu thơ nổi tiếng của Bác Hồ tặng thanh niên xung phong 70 năm trước  https://thanhnien.vn/bon-cau-tho-noi-tieng-cua-bac-ho-tang-thanh-nien-xung-phong-70-nam-truoc-1851049727.htm.

Lê Quang Cần