Cơ quan kiểm tra chuyên trách đầu tiên của Đảng ra đời vào ngày 16/10/1948, Ban Kiểm tra nay là ủy ban kiểm tra (UBKT) các cấp đã không ngừng được củng cố và phát triển từ Trung ương đến các Đảng bộ cơ sở, với đội ngũ cán bộ không ngừng được củng cố kiện toàn lớn mạnh về số lượng và chất lượng. Trải qua lịch sử 76 năm xây dựng và trưởng thành, truyền thống của ngành là vốn cực kỳ quý giá giúp cho các thế hệ cán bộ làm công tác kiểm tra Đảng vượt qua mọi khó khăn, thử thách; luôn nỗ lực, phấn đấu, vượt mọi khó khăn, thách thức hoàn thành tốt nhiệm vụ Đảng giao, góp phần nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của các tổ chức đảng, giữ vững kỷ cương, kỷ luật, đoàn kết, thống nhất trong Đảng, xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh.
Cùng với sự ra đời và phát triển Ngành kiểm tra của Đảng, tháng 01/1976, sau khi Đảng bộ tỉnh Đồng Nai được thành lập, Ban Chấp hành lâm thời đã cử Ban Kiểm tra lâm thời gồm 03 thành viên do đồng chí Nguyễn Hoan làm Trưởng ban.
Trải qua 48 năm, dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo của Tỉnh ủy, Ban Thường vụ Tỉnh ủy, UBKT các cấp của Đảng bộ tỉnh Đồng Nai được thành lập, củng cố, kiện toàn với 340 UBKT từ tỉnh đến cơ sở với 1.270 đồng chí ủy viên và cán bộ UBKT các cấp, gần 3.676 đồng chí cấp ủy viên, đảng viên phụ trách công tác kiểm tra, giám sát của chi bộ.
Đội ngũ cán bộ kiểm tra ngày càng phát huy trách nhiệm, bản lĩnh chính trị, tính tiên phong, gương mẫu, vững vàng, kiên định với mục tiêu, lý tưởng của Đảng và truyền thống của ngành; luôn khắc phục khó khăn, tận tâm thực hiện tốt nhiệm vụ được giao; là người tham mưu tin cậy giúp cấp ủy đảng lãnh đạo, chỉ đạo kiểm tra việc thực hiện các chủ trương, nghị quyết, chỉ thị của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước trong thực tiễn lãnh đạo nhiệm vụ chính trị và trong công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng.
Trong từng thời kỳ, hoạt động của UBKT các cấp trong tỉnh không ngừng được đổi mới, nâng cao chất lượng hoạt động, ngoài các nhiệm vụ theo Điều lệ Đảng quy định, đã xác định và chú trọng thực hiện các nhiệm vụ trọng tâm. Trong từng thời kỳ: giai đoạn (1976-1979), sau khi thống nhất đất nước, chú trọng kiểm tra phát hiện, xử lý những cán bộ, đảng viên vi phạm chính sách của Chính phủ; tư tưởng dao động, đưa ra khỏi Đảng những người bị lôi kéo, không còn tư cách của đảng viên, nhất là theo Chỉ thị 13-CT/TU của Ban Thường vụ Tỉnh ủy (năm 1978). Giai đoạn 1979-1982, kiểm tra, xem xét tư cách đảng viên có biểu hiện sai lầm, gây cản trở cho công tác xây dựng Đảng theo tinh thần Chỉ thị số 83-CT/TW của Ban Bí thư; kiểm tra việc chấp hành, giáo dục cán bộ, đảng viên giữ gìn phẩm chất, bản lĩnh chính trị, ngăn chặn đảng viên mắc sai lầm, bảo vệ cán bộ, đảng viên. Thời kỳ 1983-1985, kiểm tra tổ chức đảng cấp dưới và đảng viên gắn với kiểm tra thực hiện nghị quyết, chỉ thị của Đảng và thực hiện đợt sinh hoạt chính trị “tự phê bình và phê bình” theo Chỉ thị số 79-CT/TW của Ban Bí thư với phương châm: Phát hiện, kịp thời ngăn ngừa những việc làm sai trái; giải quyết thư tố cáo đảng viên và khiếu nại kỷ luật đảng; xem xét, xử lý nghiêm đối với những trường hợp cố ý làm trái nghị quyết và những phần tử cơ hội, thoái hóa, biến chất, nhằm củng cố, chỉnh đốn tổ chức đảng. Đến nhiệm kỳ 1986-1990, kiểm tra đảng viên chấp hành Điều lệ Đảng, nguyên tắc tổ chức sinh hoạt đảng, chấp hành chính sách, pháp luật của Nhà nước và tư cách người đảng viên. Nhiệm kỳ 1991-1995, kiểm tra việc chấp hành nguyên tắc tổ chức, sinh hoạt đảng, quy chế làm việc, giữ gìn phẩm chất đạo đức cách mạng của đảng viên, công tác đấu tranh ngăn chặn, bài trừ tham nhũng, buôn lậu theo Chỉ thị số 04-CT/TU của Ban Thường vụ Tỉnh ủy (năm 1992), nhằm nâng cao chất lượng hoạt động, sức chiến đấu của tổ chức cơ sở đảng, nâng cao chất lượng đội ngũ đảng viên theo Nghị quyết Trung ương 3 (khóa VII) về đổi mới, chỉnh đốn Đảng.
Nhiệm kỳ 1996-2000, kiểm tra việc thực hiện nguyên tắc tổ chức của Đảng; kiểm tra việc thực hiện cuộc vận động xây dựng và chỉnh đốn Đảng theo Nghị quyết Trung ương 6 (lần 2, khóa VIII), tăng cường kiểm tra mọi lĩnh vực hoạt động của Đảng theo Chỉ thị số 29-CT/TW của Bộ Chính trị.
Bắt đầu từ nhiệm kỳ 2001-2005 thực hiện chủ trương của Tỉnh ủy về đổi mới phương thức lãnh đạo trong công tác kiểm tra và kỷ luật của Đảng, UBKT các cấp tăng cường kiểm tra, xác định nội dung trọng tâm, lĩnh vực trọng điểm như: Kiểm tra tổ chức đảng và đảng viên về công tác lãnh đạo và tổ chức thực hiện quy định những điều đảng viên không được làm theo Chỉ thị số 14-CT/TU, ngày 14/10/2002 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy; việc lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo theo Chỉ thị số 17-CT/TU, ngày 03/12/2002 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy; kiểm tra, xem xét kết luận và xử lý nghiêm đối với những vụ việc có dấu hiệu vi phạm nổi cộm qua phản ảnh của dư luận, công luận.
Từ nhiệm kỳ 2006-2010, thực hiện phương châm: Kiểm tra có trọng tâm, trọng điểm; giám sát mở rộng; UBKT các cấp tập trung kiểm tra, giám sát trách nhiệm người đứng đầu trong công tác phòng, chống tham nhũng, lãng phí, thực hành tiết kiệm theo Nghị quyết Trung ương 3 (khóa X) và Quy định số 02-QĐ/TU của Ban Thường vụ Tỉnh ủy; việc học tập, làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh; công tác cán bộ; thực hiện quy chế làm việc và nguyên tắc tổ chức của Đảng.
Nhiệm kỳ IX (2011-2015), UBKT Tỉnh ủy và UBKT các cấp trong tỉnh triển khai thực hiện việc “Đổi mới, nâng cao hiệu quả công tác kiểm tra, giám sát”; tổ chức thực hiện toàn diện các nhiệm vụ theo Điều lệ Đảng quy định; chủ động phối hợp với các tổ chức, cơ quan có liên quan tham mưu và thực hiện hoàn thành tốt nhiều nhiệm vụ cấp ủy giao. Trong đó, tăng cường kiểm tra, giám sát, nhất là kiểm tra, giám sát những lĩnh vực dễ phát sinh sai phạm, những vấn đề nổi cộm, dư luận quan tâm và các nội dung trọng tâm, như: Việc khắc phục những thiếu sót, khuyết điểm sau kiểm điểm theo tinh thần Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XI) “Một số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng hiện nay”; việc thực hiện trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ chủ chốt theo Quy định số 101-QĐ/TW, ngày 07/6/2012 của Ban Bí thư Trung ương Đảng và Quyết định số 272-QĐ/TU, ngày 24/7/2012 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy nhằm phòng ngừa, ngăn chặn và từng bước đẩy lùi suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống trong cán bộ, đảng viên.
Đến Đại hội X (2015-2020), công tác kiểm tra, giám sát của Đảng bộ tỉnh càng được chú trọng; UBKT các cấp tiếp tục triển khai thực hiện các chương trình, kế hoạch kể cả những nhiệm vụ nổi cộm, phát sinh theo chỉ đạo của cấp ủy các cấp, tập trung xem xét, xử lý những vi phạm sau kiểm tra, thanh tra các vụ việc đa ngành, đa lĩnh vực của các cơ quan, tổ chức đảng có thẩm quyền, nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác kiểm tra, giám sát.
Ngay từ đầu nhiệm kỳ XI (2020-2025) tập trung nhiều cuộc kiểm tra, giám sát đối với cấp ủy viên, cán bộ thuộc diện cấp ủy cùng cấp quản lý về trách nhiệm người đứng đầu trong công tác phòng, chống tham nhũng, công tác cán bộ; thực hiện chức trách nhiệm vụ gắn với trách nhiệm nêu gương; kiểm tra, giám sát, xử lý những vụ việc nổi cộm, bức xúc trên địa bàn, kiên quyết đấu tranh, ngăn chặn, đẩy lùi những biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống; những biểu hiện “tự diễn biến”,“ tự chuyển hóa” trong nội bộ theo tinh thần Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XII), Quy định số 30-QĐi/TU, ngày 05/7/2019 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy về trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên… đóng góp quan trọng vào việc giữ gìn sự trong sạch, sự đoàn kết thống nhất của Đảng bộ, giữ vững nguyên tắc, kỷ luật, kỷ cương trong Đảng.
Kết quả công tác kiểm tra, giám sát 48 năm qua của UBKT các cấp đã giúp Ban Thường vụ Tỉnh ủy và các cấp ủy phát hiện, xử lý nghiêm hơn 13.000 cán bộ, đảng viên vi phạm về nguyên tắc tổ chức của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, phẩm chất lối sống, những điều đảng viên không được làm, dân số kế hoạch hóa gia đình…; kiến nghị, đề nghị thu hồi nộp vào ngân sách Nhà nước hơn 100 tỷ đồng và tài sản trị giá trên 500 triệu đồng; giải quyết quyền lợi hợp pháp, chính đáng của người dân không để xảy ra bức xúc, gây bất ổn xã hội; cảnh báo, ngăn chặn những biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của cán bộ, đảng viên, góp phần giáo dục, rèn luyện đội ngũ cán bộ, đảng viên nêu cao tính tiền phong, gương mẫu trong sinh hoạt và thực thi nhiệm vụ.
Bên cạnh những kết quả đạt được, hoạt động của UBKT các cấp trong Đảng bộ tỉnh từng lúc từng nơi cũng còn thiếu sót, hạn chế: Tham mưu cấp ủy lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện nhiệm vụ kiểm tra, giám sát một số nơi còn thiếu chủ động, UBKT có nơi còn lúng túng, chưa chủ động phát hiện dấu hiệu vi phạm, nên tác dụng phòng ngừa, ngăn chặn chưa cao; công tác phối hợp quản lý, giáo dục nâng cao ý thức chấp hành trách nhiệm trong thực hiện nhiệm vụ của một số cấp ủy đối với đảng viên còn hạn chế; thiếu những giải pháp hiệu quả; việc chấp hành kỷ cương, kỷ luật của Đảng chưa nghiêm, một số đảng viên thiếu gương mẫu, thiếu tu dưỡng, để xảy ra vi phạm kỷ luật Đảng bị xử lý, kể cả xử lý bằng pháp luật.
Trong thời gian tới, trong bối cảnh cả nước và tỉnh tiếp tục đẩy mạnh toàn diện công cuộc đổi mới, công nghiệp hóa, hiện đại hóa, mở rộng hội nhập quốc tế; bên cạnh những mặt tích cực, thuận lợi, sẽ còn nhiều khó khăn, thách thức: Các thế lực thù địch vẫn ra sức chống phá Đảng và Nhà nước ta, tiếp tục thực hiện âm mưu “diễn biến hòa bình”; tình trạng suy thoái về chính trị tư tưởng, đạo đức, lối sống của một bộ phận cán bộ, đảng viên đi liền với tệ quan liêu, tham nhũng, lãng phí vẫn chưa được ngăn chặn, đẩy lùi..; tác động xấu của cơ chế thị trường làm phát sinh biểu hiện xa rời mục tiêu của chủ nghĩa xã hội, gia tăng nguy cơ “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”…; Trung ương ban hành nhiều quy định mới về công tác kiểm tra, giám sát, về kiểm soát quyền lực trong các lĩnh vực như công tác cán bộ, công tác kiểm tra, giám sát, kiểm toán,… công tác đấu tranh, phòng, chống tham nhũng,… đòi hỏi UBKT các cấp và đội ngũ cán bộ kiểm tra phải không ngừng đổi mới, rèn luyện và phát huy trách nhiệm, góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác kiểm tra, giám sát, giữ gìn kỷ luật của Đảng.
Nhằm thực hiện tốt các quy định, hướng dẫn của Đảng về công tác kiểm tra, giám sát và Kết luận số 34-KL/TW, ngày 18/4/2022 của Bộ Chính trị “về Chiến lược công tác kiểm tra, giám sát của Đảng đến năm 2030”; đồng thời, phát huy truyền thống 76 năm Ngày thành lập Ngành kiểm tra Đảng, 48 năm thành lập Ngành kiểm tra tỉnh Đồng Nai; hướng về chào mừng Đại hội Đảng các cấp, tiến tới Đại hội Đảng bộ tỉnh Đồng Nai lần thứ XII, nhiệm kỳ 2025-2030 với tinh thần không quản ngại khó khăn, tận tụy và trách nhiệm, đội ngũ cán bộ kiểm tra của Đảng bộ tỉnh sẽ tiếp tục giữ vững bản lĩnh chính trị, phẩm chất đạo đức cách mạng, phấn đấu thực hiện lời dạy của Bác: Chí công, vô tư, không thiên vị, không thành kiến1, bảo vệ lẽ phải, bảo vệ Đảng, nỗ lực, phấn đấu hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao, góp phần làm trong sạch đội ngũ đảng viên, xây dựng Đảng bộ tỉnh ngày càng trong sạch, vững mạnh, vun đắp và tô thắm thêm truyền thống vẻ vang của ngành Kiểm tra Đảng "Tuyệt đối trung thành, đoàn kết, trung thực, liêm khiết, kỷ cương và tận tụy".