Tự giác là đặc trưng cơ bản của kỷ luật đảng, cũng là một nội dung thể hiện bản chất của Đảng, bản chất của mỗi đảng viên. Đảng ta bao gồm những người thừa nhận và tự nguyện, tự giác phấn đấu cho mục tiêu, lý tưởng của Đảng, lợi ích của Tổ quốc, của Nhân dân. Khi tổ chức đảng và đảng viên tự giác trong việc: chấp hành kỷ luật đảng; thực hiện quyết định của tổ chức đảng có thẩm quyền; thực hiện chức trách, nhiệm vụ được giao; chấp hành nguyên tắc tổ chức và sinh hoạt đảng; tự phê bình và phê bình; tu dưỡng, rèn luyện, giữ gìn đạo đức, lối sống; chịu sự KT,GS, thi hành kỷ luật của tổ chức đảng có thẩm quyền một cách nghiêm túc, thì kỷ cương, kỷ luật của Đảng được giữ vững và tăng cường, sự đoàn kết, thống nhất trong nội bộ Đảng được củng cố và nâng cao.
Một buối sinh hoạt thường kỳ của Chi bộ Thi hành án huyện Nhơn Trạch
Phát huy tinh thần tự giác của tổ chức đảng và đảng viên là một trong những nguyên tắc, phương pháp cơ bản của công tác KT,GS, kỷ luật đảng. Khi tổ chức đảng và đảng viên là đối tượng KT,GS, bị thi hành kỷ luật thực sự tự nguyện, tự giác, nghiêm túc chấp hành việc KT,GS của chủ thể kiểm tra trong quá trình tiến hành KT,GS, thi hành kỷ luật đang theo quy định thì sẽ đảm bảo cho việc KT,GS, thi hành kỷ luật được kịp thời, nhanh chóng, chính xác, có chất lượng, hiệu quả; giúp cho việc làm rõ đúng sai, ưu điểm, khuyết điểm, vi phạm và nguyên nhân, giúp cho việc xem xét, kết luận, xử lý được kịp thời, chuẩn xác. Đồng thời, khi đối tượng KT,GS thực sự phát huy tinh thần tự giác, chịu sự KT,GS, thi hành kỷ luật đảng theo yêu cầu của chủ thể kiểm tra; tự giác tự phê bình về trách nhiệm, khuyết điểm, vi phạm, tự nhận khuyết điểm, vi phạm một cách tự nguyện, tự giác tiếp thu ý kiến đóng góp phê bình của tổ chức, của đồng chí, của quần chúng đối với mình một cách đúng mực, không mặc cảm, định kiến, thù oán thì đã chuyển được việc kiểm tra thành quá trình tự kiểm tra, tự giáo dục, thuyết phục, cảm hóa, sẽ đảm bảo sự chủ động, dân chủ, khách quan, trung thực, chặt chẽ hơn, có tính giáo dục, tính nhân văn sâu sắc và đạt hiệu quả cao hơn.
Đối tượng KT,GS khi đã thực sự tự giác chịu sự kiểm tra, tự giác phê bình, nhận khuyết điểm, vi phạm, hình thức xử lý đối với mình sẽ đỡ tốn thời gian, công sức của chủ thể KT,GS, của tổ chức đảng, tổ chức, cá nhân có liên quan, thể hiện đúng tư tưởng chỉ đạo trong công tác KT,GS, kỷ luật đảng là ‘‘chủ động, chiến đấu, giáo dục, hiệu quả’’ và phương châm của thi hành kỷ luật đảng là ‘‘công minh, chính xác, kịp thời’’.
Nguyễn Hữu Dần