Bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa trong đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS)

Đồng Nai là một tỉnh đông dân tộc, bao gồm 50 thành phần DTTS, chiếm 6,5% dân số toàn tỉnh; đồng bào DTTS sống rải rác, xen kẽ; tập trung chủ yếu vùng sâu, vùng xa, vùng căn cứ kháng chiến cũ trên địa bàn các huyện: Tân Phú, Định Quán, Xuân Lộc, Cẩm Mỹ, Vĩnh Cửu, Long Thành, Trảng Bom và thành phố Long Khánh. Đa số đồng bào các DTTS có truyền thống gắn bó, đoàn kết lâu đời, không có sự phân biệt giữa các dân tộc. Tuy nhiên, mỗi dân tộc đều có văn hóa, ngôn ngữ, phong tục tập quán, tín ngưỡng, lễ hội riêng... tạo nên bản sắc văn hóa đặc trưng của từng dân tộc. Thời gian qua, công tác bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào các DTTS trên địa bàn tỉnh được các cấp, các ngành, địa phương quan tâm, tính từ năm 2019 đến nay, UBND tỉnh đã ban hành nhiều văn bản văn bản chỉ đạo, hướng dẫn về công tác quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa của các DTTS gắn với triển khai thực hiện Phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa”. Đặc biệt, chú trọng công tác quản lý nhà nước về tổ chức lễ hội, đồng thời hướng dẫn các địa phương thực hiện tốt công tác quản lý, tổ chức lễ hội truyền thống nhằm đáp ứng nhu cầu tâm linh, tín ngưỡng của đồng bào DTTS, tạo điều kiện cho đồng bào tham gia giao lưu văn hóa, văn nghệ, thể dục, thể thao, từ đó, nâng cao ý thức trách nhiệm, lòng tự tôn tự hào về giữ gìn và phát huy truyền thống văn hóa dân tộc. Toàn tỉnh đã xây dựng và đưa vào hoạt động hiệu quả 16 Nhà văn hóa dân tộc Chơ ro, Xtiêng, Mạ và Chăm tại các huyện: Tân Phú, Long Thành, Vĩnh Cửu, Thống Nhất, Xuân Lộc, Định Quán và Cẩm Mỹ. Bảo tồn, khôi phục và phát huy các lễ hội truyền thống tốt đẹp của đồng bào các dân tộc như: lễ hội Sayangva (dân tộc Chơro), Yang Bơ nơm, Yang Koi (dân tộc Mạ), Tả tài phán của người Hoa, Chôlchnămthmây, Sendolta, Ocomboc (dân tộc Khmer), Ramandan, Maji (dân tộc Chăm), Lồng Tồng (dân tộc Tày), Tả tài phán (dân tộc Hoa)…., tạo được không khí tươi vui, đoàn kết và thân ái tại các địa phương trên địa bàn tỉnh.

Từ năm 2019 đến nay, đã sưu tầm và lưu giữ hơn 384 hiện vật văn hóa vật thể của các DTTS trong tỉnh; Bảo tàng, Nhà truyền thống các huyện, thành phố, Nhà Văn hóa các dân tộc thường xuyên duy trì trưng bày hơn 2.000 hiện vật, hình ảnh, tư liệu nhằm giới thiệu, quảng bá về di sản văn hóa truyền thống của các DTTS trên địa bàn tỉnh; thực hiện 03 cuộc triển lãm chuyên đề; hoàn thành công tác kiểm kê lễ hội truyền thống các dân tộc trên địa bàn các huyện: Xuân Lộc, Định Quán, Tân Phú, Thống Nhất, Cẩm Mỹ; lập hồ sơ khoa học Lễ hội Chùa Ông (dân tộc Hoa) và Lễ hội Sa Yang Va (dân tộc Chơ ro) đề nghị Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch quyết định đưa vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia; thực hiện hơn 50 bài viết nghiên cứu về văn hóa truyền thống của các dân tộc thiểu số và giới thiệu trên các phương tiện truyền thông, tập san Khoa học, biên soạn và xuất bản sách “Phong tục tập quán người Tày (xã Thanh Sơn, huyện Định Quán, tỉnh Đồng Nai) năm 2023; hàng năm, thực hiện bổ sung các tài liệu tác phẩm văn học dân tộc; tài liệu nghiên cứu về lịch sử phát triển văn hóa, vùng miền các dân tộc; từ điển tra cứu ngôn ngữ các dân tộc; báo, tạp chí phục vụ đồng bào DTTS trong tỉnh, góp phần thực hiện tốt công tác bảo tồn và phát triển tiếng nói, chữ viết của đồng bào các dân tộc. Ngoài ra, việc tổ chức Ngày hội văn hóa - thể thao các DTTS cũng là một trong những hoạt động vừa nhằm bảo tồn văn hóa truyền thống của đồng bào các DTTS, vừa phát huy, quảng bá vùng đất và con người Đồng Nai được tổ chức định kỳ 02 năm một lần, luân phiên tại các huyện có đồng bào các DTTS sinh sống là hoạt động có ý nghĩa bảo tồn và phát huy giá trị văn hoá truyền thống của đồng bào các DTTS trong tỉnh.

Huỳnh Thanh Xuân

Một số hình ảnh lễ hội, ngày hội của đồng bào DTTS (Nguồn Ban Dân tộc tỉnh)

Lễ hội cúng Nhang rừng của đồng bào Chơ ro xã Phước Bình (Huyện Long Thành)

Phần thi trang phục của đồng bào Mạ (Huyện Tân Phú) tại Ngày hội văn hóa thể thao các dân tộc thiểu số tỉnh Đồng Nai lần thứ V-năm 2024